Özet:

Cumhuriyet Dönemi eğitim sistemi; Fransız Aydınlanması ve pozitivizminin etkisinde kurulacak olan modern ulus-devletin merkeziyetçi-bürokratik karakteri çerçevesinde biçimlendirilmeye çalışılmıştır. Genç Cumhuriyet’in, dayanışmacı (solidarist) korporatizm temelli inşasında bireycilik ve kamuculuk anlayışının aynı anda yer alması, ülkenin iktisadi yapısındaki dağınıklık ile bir araya geldiğinde, arzulanan kurguda savrulmalar yaşanmasına neden olmuştur. Devletin sahip olduğu kaynakların yetersizliği, toplumsal tabanda güç sahibi olan ve liberal eğilimler gösteren çevrelerin eğitim sisteminin yapılandırılması sürecine müdahale olanaklarını arttırmıştır. Bu nedenle, sonradan yapılan değerlendirmelerle merkeziyetçi-bürokratik bir kimlik altında tarif edilen Cumhuriyet Dönemi eğitim politikaları arasında bu tarife uymayan uygulamalar karşımıza çıkmaktadır. Dönem daha detaylı incelendiğinde, bu çelişkili durumun ortaya çıkmasında; sadece Kemalist rejimi eleştiren liberal-muhafazakâr siyaset geleneğinin faaliyetlerinin değil, kurucu ideolojinin kapitalizm ile kurduğu ilişkinin de etkili olduğu görülecektir. Bu çalışma, söz konusu uygulamalardan yola çıkarak bu dönemdeki eğitim sisteminin ikili görüntüsünü değerlendirmeyi amaçlamaktadır.