Özet:

Amaç: Araştırma, ortaöğretimde öğrenim gören öğrencilerin madde bağımlılığı konusundaki farkındalık ve bilgi düzeylerini belirlemeye yönelik geliştirilmiş olan Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği ve Madde Bağımlılığı Bilgi Testi’nin, erişkin bireylerin farkındalık ve bilgi düzeylerini belirlemede geçerli ve güvenilir bir araç olup olmadığını değerlendirmek amacıyla yapıldı. Yöntem: Metodolojik tipte yapılan çalışma, Mart-Nisan 2020 tarihleri arasında, bir üniversitede 2019-2020 eğitim öğretim yılı bahar döneminde öğrenim gören 306öğrenci ile yürütüldü. Veriler, “Tanıtıcı Bilgi Formu”, Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği ve Madde Bağımlılığı Bilgi Testi” ile toplandı. Verilerin analizinde, SPSS 22 ve LISREL 8.80 kullanıldı. Madde Bağımlılığı Bilgi Testi veri seti iki kategorili 1;0 (dikotom) şeklinde kodlanmış olduğundan, klasik test teorisine dayalı madde (madde güçlük indeksleri, madde ayırt edicilik indeksleri) ve test istatistikleri (KR-20 güvenirliği, ölçüte dayalı geçerlik ve puan dağılımına ait betimsel istatistikler) bu çalışmaya dahil edilen örnekleme ait veriler üzerinden değerlendirildi. Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği’nin bu çalışmanın yapıldığı örneklemde de aynı faktör yapılarına ve güvenirliğe sahip olup olmadığını belirlemek için, sırası ile bu araştırma kapsamında elde edilen veriler üzerinden Doğrulayıcı Faktör Analizi (geçerlik çalışması) ve Cronbach Alfa (iç tutarlılık) güvenirlik analizleri yapıldı. Bulgular: Madde Bağımlılığı Bilgi Testinin madde güçlük değerleri 0,48 ile 0,97 aralığında değişmektedir. Testteki maddelerin madde ayırt edicilik değerleri 0,20 ile 0,63 aralığında olup, testin iç tutarlılık güvenirlik katsayısı KR-20=0,85 ve KR-21 değeri ise 0,83 olarak elde edildi. Madde Bağımlılığı Bilgi Testinin ölçüt geçerliğinde madde bağımlılığı bilgi testine ait puanlar ile madde bağımlılığı farkındalık ölçeği toplam puanları ve alt boyutlarına ait puanlar arasındaki korelasyon katsayıları 0,320 ve 0,463 aralığında değişmekte ve bütün korelasyon katsayıları p>0,01 düzeyinde anlamlı ve yüksek bulundu. Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği’nin doğrulayıcı faktör analizinde ölçeğin tüm boyutlarına ait maddelerin faktör yüklerinin t değerlerinin p<0,01 düzeyinde istatistiki olarak anlamlı olduğu ve ölçekteki tüm maddelere ait R2 (madde güvenirlikleri) değerlerinin kabul edilebilir düzeyde yüksek olduğu gözlendi. Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği model veri uyumuna ilişkin yapılan analiz ile testin iyi düzeyde model-veri uyumuna sahip olduğu ve faktöryel yapı geçerliğine sahip olduğu bulundu.Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği’nin tümü ve alt boyutların hepsi için Cronbach Alfa güvenirlik katsayıları (α=0.862) oldukça yeterli bulundu. Sonuç: Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği ve Madde Bağımlılığı Bilgi Testi, erişkin bireylerin farkındalık ve bilgi düzeylerini değerlendirmede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracıdır.

Anahtar Kelimeler: