Özet:

Araştırma, Adeviyye tarikatından dönüşmüş gulat batıni bir dini yapılanma olarak kabul edilen Yezidiler’in Uluhiyet anlayışı üzerine odaklanmıştır. Yezidiler’in Allah'ın Esma ve Sıfatları hususundaki inançlarının tespitini hedeflemektedir. Onların bir kutsal kitabının olmaması ve itikadi esaslarının öğretiminde sözlü geleneğe dayanmaları nedeniyle araştırmada din adamları ile yapılandırılmamış görüşme şeklinde alan çalışması yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada Uluhiyet ile ilgili görüşleri hakkında elde edilen bulgular betimleme yöntemiyle tahlil edilmiştir. Çalışmada varılan neticeler şunlardır: Onlar, Tevhid’i benimsediklerini, İbrahimî bir din geleneğinin devamı olduklarını, namaz ve dualarında zikrettikleri gibi Ehl-i Sünnet’in Esma ve Sıfat hususunda benimsedikleri görüşlerin pek çoğunun kendilerinde de mevcut olduğunu söylemektedirler. Oysa onların inançlarını tetkik edildiğinde Tevhid meselesinde somut bir görüşlerinin bulunmadığını: aksine bir takım çelişkiler içinde olduklarını tespit etmek mümkündür. Nitekim inanışlarında, çoğunluğu tabiat ile ilgili belirli alanlarda mutlak otorite sahibi bazı ilahlar söz konusudur. Yine Melek Tavus olarak isimlendirdikleri Şeytan hususunda kendilerine özgü bir yorum benimsemektedirler. O, Adem’e secde etmeyerek özel bir konum kazanmış ve yeryüzünün tasarrufu Allah tarafından kendisine verilmiştir. Diğer insanların şeytan olarak isimlendirdikleri kişi ise “Dev” adında bir başka varlıktır. Yine Yezid’i beşer suretinde yeryüzüne gelmiş olan Allah’ın zatı olarak kabul ederler. O, Yezidileri korumak ve kurtarmak maksadıyla yeryüzüne gelen bir kurtarıcıdır. Ayrıca ittihad, hulul ve takammus fikirlerini benimsemektedirler. Onlara göre Şeyh ‘Adî’ye iman etmeyen mutlak kafirdir. O da tıpkı Yezid gibi tüm varlıklardan önce mevcuttu.

Anahtar Kelimeler: