Özet:

Münşeat mecmuaları edebiyat tarihi, kültür tarihi ve Osmanlı biyografyacılığına büyük katkılar sağlayan eserlerdir. Bu münşeatlar içinde mizah ve şaka yoğunluklu, bir kavram veya terimin Türkçedeki sözvarlığı etrafında dönen, büyük bir titizlik ve zeka ürünü olan mektuplara da rastlanır. Bu çerçevede şair, münşi ve bürokrat olarak Kânî'nin diplomatik ve özel yazışmalarını içeren Münşeat'ı da bu yönüyle onun yaşamöyküsü ve sanatına dair yeni bilgiler, farklı değerlendirmeler sunan bir mektup koleksiyonudur. Bu koleksiyon içinde Kânî'nin Osmanlı düzyazı antolojilerine (Letâif-i İnşâ, Nevâdirü'z-Zürefâ, Numûne-i Edebiyyât-ı Osmâniyye, Müns¸eât-ı Azîziyye fi Âsâr-ı Osmâniyye vd.) geçmiş özel mektuplarını da görürüz. Bu mektuplar içinde 'baş' kavramını esas alan, yine söz konusu kavramla ilgili deyim, atasözü ve konuşma kalıplarını ustaca ören, mizahi içeriği de ustalıkla harmanlayan bu mektup, farklı Kânî Münşeat'ı yazma nüshaları ve Osmanlı düzyazı antolojileri karşılaştırılarak eleştirel edisyon olarak hazırlanmıştır. Bir tavsiyename niteliğinde olan bu mektupta Kânî, gurbete ve yanlızlığa ilişkin duygularını, kader ve kaza ile ilgili düşüncelerini, babaya saygının ne denli önemli olduğunu Osmanlı inşa usulleri çerçevesinde büyük bir ustalıkla sergilemiştir. Türkçede 'baş' kelimesi ile ilgili bütün dil olanaklarını secili cümlecikler arasına serpiştirerek tasarruf etmesini bilen Kânî, şüphesiz Osmanlı nesir ve mizah tarihinde apayrı bir yere sahiptir.

Anahtar Kelimeler: