Abstract:

Dil bir milletin kültürel değerlerinin başında gelir ve bundan dolayıdır ki gelişmiş devletler dillerinin öğretilmesini rastlantılara bırakamaz. Türkçenin bir bilim dalı olarak incelenmesi ve öğretilmesi ile ilgili çalışmaların, son dönemlerde yerli Türkologlar tarafından, yüz, yüz elli yıllık dönemde ise yabancı Türkologlar tarafından yürütüldüğü görülmektedir. Çalışmamızda Türkçenin yabancı dil olarak öğretilmesi sürecinde Ruslar tarafından kaleme alınmış eserlerden bir kaçı incelenecektir. Rusların Türkiye Türkçesini öğretmek için yazdıkları materyallerin incelenmesi, bu materyallerin Türkçe öğretimi açısından değerlendirilmesi çalışmanın odaklandığı konu olacaktır. Rus coğrafyasında Türkçe öğrenmek isteyenler için hazırlanmış eserlerde görülen yöntem ve yaklaşım özellikleri, dil ve kültür politikalarının etkisi, yazar ve eserle ilgili genel, yine eserle ilgili konu, içerik, önsöz, dil bilgisi doküman incelemesi yapılmış, veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Çalışmada incelenen eserler bir ders kitabı olma özelliğinden çok bir gramer kitabı özelliği taşımaktadırlar. Dolayısıyla büyük oranda dilbilgisi çeviri yönteminin kullanıldığı sistematik bir gramer öğretimi yöntemi uygulaması izlenmiştir. Türkçenin fonetik, morfolojik ve sentaktik özellikleri yazarlara göre farklı yaklaşımların sergilendiği özellikleri içermektedir. Bazı eserlerde, gramer konuları ile ilgili çeşitli alıştırma çalışmaları ile yazarın Türkçe grameri üzerine kendi özel keşif ve teorilerinin olduğu bölümlere de yer verilmiştir. Eserler, Türkiye Cumhuriyeti-SSCB ve Rusya Federasyonu döneminde hazırlanmıştır. Türkçe öğretimi açısından, Rusya coğrafyasında Türkoloji alanında yapılan çalışmaların Rus-Türk ve Türk-Rus ilişkileri çerçevesinde ki incelemeleri de önem arz etmektedir. Bu ilişkiler tarihi süreçte XX. yüzyıl başlarında Osmanlı Devleti-Rus Çarlığı, 1920’lerden sonra Türkiye Cumhuriyeti-Sovyetler Birliği ve 1991 yılından sonra ise Türkiye Cumhuriyeti-Rusya Federasyonu şeklinde görülür. Çalışmada, XX. yüzyıl başlarında Osmanlı Devleti-Rus Çarlığı, 1920’lerden sonra Türkiye Cumhuriyeti-Sovyetler Birliği ve 1991 yılından sonra ise Türkiye Cumhuriyeti-Rusya Federasyonu şeklinde görülen ilişkilerin, değişen devlet politikalarının, uluslararası ilişkilerdeki seyri, siyasi olayların etkisi, ekonomik ve sosyo-kültürel temasların Çarlık, Sovyet ve Rus Türkolojisi’ nin kaynaklık ettiği Türkçe öğretimi alanında yazılmış eserlere yansımalarına da değinilecektir.

Keywords: