Abstract:

Amaç: Bu araştırma, arkeolojik alanlarda çalışma evreni kapsamında yer alan Çatalhöyük Projesi, Zeugma Projesi, Göbeklitepe ve Karatepe-Aslantaş, Arslantepe projeleri incelenerek, doğru üst örtü tasarımının nasıl olması gerektiği konusunu tartışmayı amaçlamıştır. Yöntem: Arkeolojik alanlarda antik kalıntılara doğanın vereceği olumsuz etkileri önlemek, kazı esnasında çalışanlara rahat çalışma olanağı sağlamak amacıyla inşa edilen koruyucu üst örtüler; uygunluk, estetik ve sürecin ruhunu yansıtacak şekilde yapılan tercihin doğruluğunun, özgünlüğünün ve o eser bağlamında uygunluğunun (yere ve esere göre) belirlenen kriterlere göre tespit edilip, değerlendirilmiştir. Bulgular: Araştırmanın bu bölümünde Türkiye’de bulunan Çatalhöyük, Zeugma, Karatepe-Aslantaş, Göbeklitepe ve Arslantepe arkeolojik alanlarındaki koruyucu çatı strüktürleri incelenmiştir. Bu incelemeler sonucunda arkeolojik eserlere zarar vermemek için zemine minimum müdahalede bulunacak, geniş açıklıkların geçildiği, bölge ikliminden en fazla yararlanmayı amaçlayan tasarımların öngörüldüğü tespit edilmiştir. Çatalhöyük ve Göbeklitepe projesi çelik konstrüksiyon, Karatepe-Aslantaş projesinde küçük boyutlu betonarme kolonlar, Arslantepe projesinde çatıda ahşap paneller kullanılarak tarihi eserlere zarar verilmemiştir. Aynı zamanda bölge ikliminden maksimum yararlanmak amaçlandığı için Çatalhöyük projesinde örtünün yan tarafının açılır kapanır şekilde tasarlandığı, Karatepe- Aslantaş projesinde örtünün yan tarafının kapatılmadığı tespit edilmiştir. Sonuç: Bu çalışma arkeolojik alanlarda tasarlanan üst örtülerin belirli “kriterler” doğrultusunda yapılması gerektiğini vurgulamaktadır. Bölge ve iklim şartları değişiklik gösterse bile yapım amacı ve yöntemi aynı olduğu için belirlenen kriterlerin incelenmesi üst örtü tasarımı esnasında yol gösterici olacaktır.

Keywords: