Abstract:

Babürlü Devleti’nin kurucusu olarak tarihe geçen Zahîrüddîn Muhammed Babür, 1483’te Fergana’da doğdu. Baba tarafından Timur’a, anne tarafından ise Çağatay nesline dayanan Babür, on iki yaşındayken babasının ölümü üzerine tahta geçti. Bölgedeki siyasi karışıklıklardan dolayı yeteri kadar destek bulamayan Babür, Özbeklerin lideri olan Şeybânî Han karşısında yenik düşerek Türkistan’ı terk etmek zorunda kaldı. O, karşılaştığı zorluklardan yılmadan, önce Kabil sonra da Hindistan’a geçerek Türk varlığını ve adını Güney Asya tarihine altın harflerle yazdı. 1526’da Panipat Savaşında İbrahim Lodi’yi yenerek Hindistan’da Babürlü Devletinin temellerini atan Babür Şah, yaşamının son bulduğu 1530 yılına kadar bu yeni devletin temellerini sağlamlaştırmaya çalıştı. Türkistan’dan Hindistan’a kadar uzanan bir yaşam serüvenine sahip olan Babür Şah’ta, bir hükümdarda aranan özellikleri fazlasıyla görmek mümkündür. Savaş-çı, devlet adamı, âlim, yazar, şair, musikişinas, peyzaj mimarlığı gibi pek çok özelliklere sahip olan Babür Şah, aynı zamanda dinî ve vicdanî yönüyle de tarih sahnesinde yerini aldı. Ondaki il tutma ve devlet kurma kabiliyetinin yanı sıra ruhundaki manevi yönünün de oldukça güçlü olduğunu görmek mümkündür. Babür, at sırtında seferlerden seferlere koşarken ya da devlet işlerinden fırsat bulduğu zamanlarda, yanından ayırmadığı not kâğıtlarına yazmayı da ihmal etmedi. Bu güçlü hükümdar, Vekâyî, Dîvân, Risâle-i Arûz, Der Fıkh-ı Mübeyyen ve Risâle-i Vâlidiyye Tercümesi gibi eserleri kaleme alarak tarihe birer armağan bıraktı. Ezcümle, bu çalışmaya Babür Şah’ın kaleme almış olduğu ve bir hatırat niteliğinde olan “Vekayi” adlı eserinden yola çıkıldı. Ardından konu ile ilgili çeşitli kitap ve makaleler araştırıldı. Yapılan araştırma ve incelemelere göre Babür Şah, hayatta kalma mücadelesi, siyasi varlık gailesi ve il tutma sürecinde manevi yönden de kendini ve yanındaki askerleri ayakta tutmaya çalıştı. Bunu yaparken özellikle Kur’an-ı Kerim’den kopmadığı ve ona sığındığı görülmektedir. İşte bu bilgilerden yola çıkarak, bu çalışmadaki asıl amacımız, Babür Şah’ın il tutma ve devlet kurma aşamasında sığındığı Kur’an ayetlerinin hangileri olduğunu belirlemektir. Ayrıca Vekayi’de bu ayetlerin farklı olay ve süreçler anlatılırken yer verildiği görülmüştür. Böylelikle çalışmadaki diğer bir amacımız ise “Babür, hangi olayda hangi ayetlere sığındı ve hangi sürece hangi ayetleri örnek verdi?” şeklindeki sorulara cevap aramaktır. Öte yandan Vekayi’de yer alan Kur’an ayetlerinin sureleri ve ayet numaraları belirtilmediğinden tarafımızdan bu ayetlerin Kur’an-ı Kerim’deki yerleri tespit edilmiş ve ayetlerin künyeleri belirtilerek sunulmuştur. Ayrıca Vekayi’de tespiti yapılan ayetlerin Arapça metinlerin harekesiz bir şekilde yazıldığı görülmüştür. Bu sebeple araştırmacıya okuma kısmında kolaylık sağlanabilmesi için Arapça metinler harekeli şekliyle sunulmuştur. Bu ayetlerin Arapça asıllarını ve Türkçe anlamlarını yazıya aktarırken ise Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığının hazırlamış olduğu Kur’an-ı Kerim Mealinden yararlanılmıştır.

Keywords: