Özet:

Sürdürülebilirlik küresel kalkınmada temel strateji olup bu doğrultuda besin sistemlerinin dönüşümü gerekmektedir. Besin sistemi sadece besinin nasıl elde edildiğini değil, besinin ilişkili olduğu tüm süreçlerin ve unsurların yanı sıra ortaya çıkardığı sonuçları da kapsamakta olup sürdürülebilirliği hedeflenmektedir. Besin sistemlerinin sürdürülebilir olması; ekonomik, sosyal ve çevresel temellere dayanması ve herkese besin güvencesi imkânı sağlayabilmesine bağlıdır. Mevcut besin sisteminde gizli maliyetlerin dikkate alınmaması besin sistemlerinin sürdürülebilirliğini etkilemektedir. Besinin piyasa değerine yansıtılmayan bu maliyetler dışsallaştırmaları ifade etmektedir. Çevresel, sağlık, sosyal ve ekonomik olarak kategorize edilebilen bu dışsallaştırmalar negatif de olsa pozitif de olsa sonuçta bir kesimin tercihleri ve bunların sonuçları başkalarını hatta sonraki nesilleri etkilemektedir. Besinin gerçek maliyeti yaklaşımı, dışsallaştırmalardan gelen gizli maliyetlerin değerlendirilerek pazar değerine yansıtılmasını sonuçta besinin gerçek fiyatını hedeflemektedir. Mevcut ekonomiler tüketicilerin besinleri gizli maliyetleri dâhil olmadan iki hatta üç kata kadar daha ucuz alabildiği fakat farkında olmadan başta vergilerle olmak üzere bu maliyetleri kendisinin ödediği düzene dayanmaktadır. Besinin fiyatı gerçek değerini yansıtmamakta olup toplumda farkındalığın oluşmasını engellemekte, sürdürülebilir olmayan, sağlıksız ve satın alınabilirliği düşük besinlerin üretimini teşvik etmektedir. Fakat hem gerçek maliyet muhasebesinde dışsallaştırmaların değerlendirilmesinde problemler hem de bu maliyetle belirlenecek besinin gerçek fiyatının tüketici ve üretici açısından potansiyel riskleri mevcuttur. Bu derlemede sürdürülebilir kalkınmada beslenme ve besin sistemlerinin rolüyle beraber besin sisteminin dönüşümünde besinin gerçek maliyeti ve fiyatı teorilerinin açıklanması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: