Özet:

Ağır metal kirliliği önemli kirliliklerden olup, fitoremediasyon bu kirliliği ortadan kaldırmak için tercih edilen yöntemlerdendir. Fitoremediasyon verimliliği için bozunabilir şelatlama maddesinin kullanımı, ağır metallerin topraktan uzaklaştırılması için için umut verici ve düşük maliyetli bir yöntemdir. Bu çalışmada, EDTA (etilendiamintetraasetik asit), nitro (4-nitrobenzaldehit), piridin, 1-10 fenantrolin ve hümik asidin Brassica napus L. ve Chenopodium quinoa Willd. türleri için fitoremediasyon etkinliklerini arttırıp arttırmadığı ve uygulanabilirliği araştırılmıştır. Çalışma (i) kontrol (şelat ilavesiz), (ii) EDTA, (iii) nitro, (iv) piridine, (v) 1-10 fenantrolin ve (vi) hümik asit uygulamalarının her birinden 4 doz (0, 2.5, 5 ve 10 mmol kg-1) uygulayarak tam şansa bağlı blok deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak sera şartlarında yürütülmüştür. Elde edilen sonuçlara göre, B. napus için en yüksek tolerans indeksinin (TI) 2.5 mmol kg-1 nitro şelatta bulunmuştur. C. quinoa'nın TI değeri 5 mmol kg-1 piridin şelatta en yüksek bulunmuştur. Maksimum Pb birikimleri sırasıyla B. napus ve C. quinoa'da 5 mmol kg-1 1-10 fenantrolin ve 5 mmol kg-1 piridin şelatlarında bulunmuştur. Her iki türde de köklerde Pb birikimleri yüksek iken, gövde ve yapraklarda düşük düzeydeydir. Biyokonsantrasyon faktörleri (BCF) en yüksek sırasıyla B. napus ve C. quinoa için 2.5 mmol kg-1 nitro ve 1-10 fenantrolinde hesaplanmıştır. Bu türler birçok çalışmada hiperakümülatör bitkiler olarak kullanılmıştır. Çalışma sonunda, türlerin en yüksek hiperakümülatör kapasiteleri 2.5 mmol kg-1 nitro ve 1-10 fenantrolin uygulamasından elde edildiği bulunmuştur. Ağır metal kirliliğine maruz habitatların temizlenmesinde kullanılacak hiperakümülatör bitkiler kadar onların performansının artırılması da fitoremediasyonun etkinliğini artıracaktır.

Anahtar Kelimeler: