Özet:

Tanzimat; mahalle mektepleri ve medreselerle batılı okullar, dine dayalı mahkemeler- yeni kanunlara dayalı mahkemeler, Divan edebiyatı-Batılı edebiyat, Doğulu kılık kıyafet-Batılı kılık kıyafet, Doğu müziği-Batı müziği, mahalle kahvesi- Batılı anlamda eğlence yerleri vs. gibi birçok zıtlığın ve İkiliğin içiçe girdiği ve bu zıtlıklar İçerisindeki insanın yarı dramatik yarı trajik hikâyesinin anlatıldığı bir dönemin adıdır. Öz olarak bütün tartışmaların yeni ve eski kavramlarının üzerine oturtulduğu ve eleştiri seyrinin bu iki kutuplu vadi üzerinde cereyan ettiği düşünülürse ele alacağımız tenkit konusunun da bu zıtlıkların bilinmesi ve hesaba katılmasıyla bir anlam kazanacağı göz önünde tutulmalıdır. Tanzimat döneminde tenkit bahsinin incelenmesi, askerî sahadan edebî sahaya, sosyal hayattan kanunların hazırlanmasına kadar birçok sahayı derin bir tetkike tabi tutmakla mümkündür. Her ne kadar konumuz edebiyat olsa da, o devrin edebiyatçıları - bugün genel olarak anlaşıldığı gibi- sadece edebî konularla yazıp çizen insanlar değillerdi. Hemen hepsi; askerî, İçtimaî, siyasî, malî vs. gibi çok değişik konulara el atmışlar, yeni bir medeniyet dairesine giren Osmanlı için taşıdıkları kaygıları, oluşturulmak istenen yenidünyayı kendilerince İfade etmeye çalışmışlardı.

Anahtar Kelimeler: