Özet:

Zâviyeler, bir tarikata bağlı dervişlerin, bir şeyhin idaresinde, birlikte yaşadıkları ve genellikle de yoğun şehir yerleşimlerinden uzak, daha ziyade kırsal alanlara kendi imkânlarıyla yerleşmesi-zâviyelerini inşa etmesiyle oluşmuş yapılardır. Şeyh Mes’ud Horasani Zâviyesi de, Urfa iç kalesinin güneyinde, Top Dağı’nın güney eteklerinde bulunmaktadır. Dağlık bir alanda bulunan ve yapıldığı dönemde şehir dışında olan zâviyenin yakınlarında mağara yerleşimleri ve sarnıçlar da bulunmaktadır. İnşa ve bani kitabesi bulunmayan Şeyh Mes’ud Horasani Zâviyesi’ni, 12. yüzyıl sonu ile 14. yüzyılın son çeyreği arasına tarihlendirebilmek mümkündür. Zâviye, mimari olarak kare planlı merkezi bir avlu ile avlunun etrafında yer alan mekânlardan ve mezar odasından-türbeden oluşmaktadır. Avlusunun üzeri ise yarıya kadar örülmüş, üzeri (ortası) açık bir kubbeyle örtülüdür. Şeyh Mes’ud Horasani Zâviyesi, içerisinde Şeyh Mes’ud’un mezarı ile türbesinin bulunmasıyla ve son zamanlarda etrafındaki yerleşimin çok artmasıyla, günümüzde bir ziyaretgâha dönüşmüş durumdadır. Bu çalışmada, Şeyh Mes’ud Horasani Zâviyesi, mimari olarak incelenerek, yapının mimarlık tarihi açısından değerlendirilmesi ve tanıtılması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: