Özet:

İslam kültür ve medeniyetinde çeşitli çalışmalarla ele alınan mushaflar, birçok faaliyete farklı açılardan muhatap olmuştur. Muhatap olduğu bu faaliyetler, sistemli bir şekilde zihinlerde yer etmesi, ancak bunları bir bütün olarak ele almakla mümkün gözükmektedir. Yapılan bu faaliyetler ise harekeleme, noktalama, ta‘şîr, tahmîs; cüz, hizb ve rubu‘lara ayırma; tezyinatın yanı sıra Kur’ân âyetlerini birbirinden ayırmak için âyetler arasına fasılaların yerleştirilmesi, sûre başları ve nihayetinde maksad-ı ilâhinin hâsıl olması için Kur’ân’ın anlam bütünlüğünü dikkate alarak vakf remizlerinin yerleştirilmesi vb. çalışmalardır. Bu çalış-mada, sıralamış olduğumuz faaliyetler, genel olarak ele alınmış, mushafın gelişim süreci görsel metin eşliğinde gözler önüne serilmiştir. Ayrıca ülkemizde basılan mushaflardaki vakf remizleri, genel itibarıyla Secâvendî’nin sistemi esas alınarak belirlendiği için Secâvendî’nin vakf sistemi sistemli bir şekilde veril-miş, yalnız Secâvendî’ye nispet edilip de ona ait olmayan vakf remizleri ise özetle geçilmiştir. Sonrasında hem Türkiye’de hem de dünya genelinde çeşitli merkezlerde basılan mushaflar, vakf remizleri ve bunların kaynağı açısından tetkike tabi tutulmuştur. Neticede bu mushaflardaki vakf remizleri ve remizlerin da-yandığı kaynakların farklılık arz ettiği ortaya çıkarılmıştır. Böylelikle dünya genelinde çeşitli merkezlerde basılan mushafların imlâ, ta‘şîr, tahmîs, hizb, rubu‘ vb. konulardaki kısmî olan farklılıkların, vakf remizleri konusuna gelince bu defa yerini çok çeşitliliğe bıraktığı vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler: