Özet:

Bu çalışma Sovyet sonrası dönemde Özbekistan’ın yürüttüğü devlet inşası politikalarını incelemektedir. SSCB’nin ayrışması neticesinde bağımsızlıklarını ilan devlet-ler bağımsız ve modern birer ulus devlet olarak fonksiyon göstermekte zorlanmış, komünizm sonrasına geçiş çabaları halkı ve yöneticileri alışık olmadıkları konularla tanıştır-mıştır. Mevcut ekonomik ve siyasal sistemden bir başka sisteme dönüşümü anlatan geçiş çalışmaları, bilhassa Latin Amerika ve Güney Avrupa’daki demokratikleşme hareket-leriyle birlikte araştırmacıların ilgi odağına girmiştir. Fakat, yalnızca demokratikleşmeye ve market ekonomisine geçişe odaklanan mevcut geçiş çalışmaları alan yazınının, eski Sov-yet ülkelerinin dönüşümlerini açıklamakta yeterli olmadığı görülmüştür. Bunun sebebi, Sovyet mirasının, ülkelerin sadece yönetim biçimlerini ve ekonomilerini değil, aynı zamanda ulusal kimliklerini ve dini ilişkilerini de etkilemiş olmasıdır. Bu sebeple, eski Sovyet ülkelerinin yeniden inşa sürecini incelerken, demokrasi, market ekonomisi, devlet kapasitesi ve millet inşası konularını kapsayan dörtlü bir ge-çiş modelinin kullanılmasının fayda sağlayacağı öne sürül-müştür. Özbekistan’ın geçiş süreci 2016 yılına kadar İslam Karimov tarafından yürütülmüştür. Bazı Orta Asya ülke-lerine nazaran Özbekistan, Karimov’un tutucu politikaları sebebiyle göreceli bir istikrara kavuşmuştur, ancak tam bir demokratik rejime ya da işleyen bir market ekonomisine sahip olduğunu söylemek oldukça güçtür; radikal İslamcı olarak adlandırılan gruplarla hükümet arasındaki mücadele istikrarı tehdit etmektedir. Son dönemde, Karimov’un ölümüyle başkanlığa seçilen Şevket Mirziyoyev’in önderliğinde Özbekistan’ın demokratikleşmesi için daha uygun bir ortamın oluştuğu inancı yaygınlaşmıştır. Bu gelişmeler çerçevesinde, bu çalışma ulus inşası, demokratikleşme, market ekonomisine geçiş, din ve dış ilişkiler konulu beş başlıkta Özbekistan’ın devlet inşası politikalarını değerlendirmektedir. Sonuç olarak, görece istikrar ve ilerlemeye rağmen Özbekistan’ın halen başarılı bir geçiş örneği teşkil etmediği değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler: