Abstract:

Tarımsal üretimde girdilerin çeşitlenmesi ve fiyatlarının artması üreticileri daha seçici davranmaya zorlamaktadır. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerin üretim faaliyetlerini kendi makinaları ile gerçekleştirmeleri her zaman ekonomik olmamaktadır. Bu aşamada ortak makina kullanımı konusu gündeme gelmektedir. Ortak makina kullanımında işletmeler, tarım makinalarını bizzat satın almaları yerine alternatif yöntemlerle kullanmaktadırlar. Kullanım şekline göre ortak makina kullanım modelleri; komşu yardımlaşması, müteahhitlik, ortaklıklar ve makina ringleri olarak dört sınıfa ayrılmaktadır. Mülkiyet esaslı yapılan sınıflandırmaya göre ise bireysel, grup ve devlet mülkiyetli olmak üzere üç ana başlık altında toplanmaktadır. Uygulamaların başarısını ve sürdürülebilirliğini, teknik ve ekonomik faktörlerle birlikte yörenin sosyal ve kültürel özellikleri de etkilemektedir. Uygulamada grup ve devlet mülkiyetli ortak makina kullanımına yönelik çalışmaların sınırlı düzeyde kaldığı görülmektedir. Bu çalışmada, ülkemizde örnek bir ortak makina kullanım modelini uzun yıllardır başarılı bir şekilde sürdüren Konya İli Karapınar İlçesi Ziraat Odası uygulamaları incelenmiştir. Bu amaçla 2021 yılında ilçeye bir ziyaret gerçekleştirilmiş ve uygulamalar yerinde incelenmiştir. Veriler oda kayıtlarından yararlanılarak ve oda personeli ile görüşülerek elde edilmiştir. Makine parkında 29 adet tarım makinası, 1 adet tohum eleme tesisi ve 1 adet kantar ile üyelerine hizmet vermektedir. Makinalar için 4500 m2'lik bir alan bulunmaktadır ve faaliyetler özel bir ekip tarafında yürütülmektedir. Makinaların yaklaşık yaklaşık 1/3’ü hibe desteklerinden yararlanılarak alınmıştır. Makine kullanımının ücretlendirilmesi, özelliklerine göre operatörlü ya da operatörsüz olmadan, günlük, birim alan başına ya da taşıma uzaklığına bağlı olarak belirlenmektedir. Ortak makine kullanım sisteminden yaklaşık 1000 üye yararlanmaktadır. Faaliyetler, ilk başvurudan tahsilata kadar kuralları belirlenen bir iş akışına göre yürütülmektedir. Karapınar Ziraat Odası’nda gerçekleştirilen uygulamalarda yaşanan tecrübe ile grup mülkiyetli makina kullanımlarında beklenen birçok sorunun aşıldığı ve sistemin gelişerek devam ettiği görülmektedir. Bu nedenle bünyesinde yer alan makinalarını üyelerinin kullanımına uzun yıllardır başarılı bir şekilde sunan ve kendi sistematiğini oluşturan Karapınar Ziraat Odası uygulamalarının, ülkemizde “Karapınar Modeli” olarak adlandırılabileceği öngörülmektedir.

Keywords: