Özet:

Hatay ilinde 2009-2010 yıllarında organik domates yetiştiriciliğinin yapıldığı Samandağ ilçesinde seralarda beyazsinekler ile taşınabilen TYLCV (Tomato yellow leaf curl virus) ve ToMoV (Tomato mottle virus) ile diğer önemli bazı virüs hastalıkları yönünden incelemeler yapılmıştır. Araştırılan seralardaki domates bitkilerinde yoğun virüs simptomları gözlenmiştir. Seralardan toplanan bitki örnekleri TYLCV ve ToMoV yönünden DAS-ELISA yöntemi ile incelenmiştir. Toplanan örneklerde ayrıca AMV (Alfalfa mosaic virus), CMV (Cucumber mosaic virus), PLRV (Potato leaf roll virüs), PVX (Potato X virus), PVY (Potato Y virus), ToMV (Tomato mosaic virus), ToRSV (Tomato ringspot virus) ve TSWV (Tomato spotted wilt virus) de araştırılmıştır. Araştırılan organik domates seralarında 2009-2010 üretim döneminde incelenen 214 örnekte TYLCV %22.4 olarak belirlenmiştir. Samandağ ilçesinde organik domates seralarından alınan beyazsinek örnekleri Bemisia tabaci olarak tespit edilmiştir. Bemisia tabaci ile sağlıklı domates bitkilerine TYLCV taşıması yapılabilmiştir. Organik üretim yapılan seralardan toplanan simptomlu domates örneklerinde DAS-ELISA çalışmaları sonunda, AMV (%0.4), CMV (%3.7), PLRV (%0.9), PVY (%7.0) ve TSWV (%1.4) enfeksiyonları, ayrıca karışık enfeksiyon olarak PLRV+ PVY ve PVY+TYLCV belirlenmiştir. Bu çalışmada organik domates üretim seralarında en yaygın virüslerin TYLCV (%22.4) ve PVY (%7.0) olduğu belirlenmiştir. PVX, ToMV ve ToRSV enfeksiyonuna rastlanmamıştır. Hatay ilinde yetiştirilen organik domates bitkilerinden alınan örneklerde, Bemisia tabaci ile taşınabilen TYLCV gibi virüslerin neden olduğu enfeksiyonların yüksek oranlarda olduğu tespit edilmiştir. Hatay’da örtüaltı organik domates üretiminde virüs enfeksiyon oranlarının yüksek olması, sera açıklıklarının böcek girişini önleyecek tül örtü ile kapatılmaması ve vektör böcek populasyonunu azaltacak sarı yapışkan tuzak yerleştirilmemesi gibi gerekli mücadele yöntemlerinin uygulanmadığından kaynaklanmaktadır. Hatay ilinde organik bitkisel üretiminden vazgeçilmeye başlanmıştır. Hatay’da domates yetiştiriciliği yapan üreticilerimize “İyi tarım uygulamaları-İTU” gibi daha sürdürülebilir tarım faaliyetlerine uygun hastalık ve zararlı yönetimi ile ilgili bir eğitim programı uygulanması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler: