Abstract:

Keşanlı Ali Destanı, Haldun Taner’in kaleme aldığı, Türkiye’de ilk kez 1964 yılında sahnelenen,  Türk tiyatrosuna öncülük eden ve birçok dile çevrilerek izleyici karşısına çıkan bir başyapıttır. Taner, oyunda ünlem cümleleri, argo dil kullanımı, deyimler ve atasözleri gibi Türkçe’nin zenginliklerinden olan kültürel ifadelere sıklıkla yer vermiştir. Kültürel mirasın önemli bir parçasını oluşturan ve anlatıma renk katan bu ifadeler, çevirmen için erek dil ve kültüre çeviri aşamasında zorluk teşkil etmektedir. Bu çalışmanın amacı, Keşanlı Ali Destanı başlıklı eserin İngilizce çevirisinde, Türkçenin söz varlığının argo deyimler özelinde ve çevirmen kararları doğrultusunda izini sürerek erek dil İngilizceye hangi stratejilerle aktarıldığını ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda çevirmenin aldığı kararlar ile erek metinde tekrar vücut bulan toplam 24 bağlamda 25 argo deyim Mona Baker’ın önerdiği deyim çevirisi stratejilerine göre sınıflandırılmıştır. Yapılan çeviri karşılaştırması ve değerlendirmesi sonucunda oyunda geçen 14 deyim (%56) açımlama stratejisi, 5 deyim (%20) benzer anlamda ancak farklı bir yapıda deyim kullanma stratejisi, 1 deyim (%4) de benzer anlam ve biçimde bir deyim kullanma stratejisi ile erek metne aktarılmıştır. 5 argo deyim (%20) ise önerilen deyim çevirisi stratejilerine dâhil edilememiştir. Bu grupta bulunan 3 deyim (%12) çevirmen tarafından yeni deyim önerileri ile erek metne aktarılırken 2 deyim (%8) ise sözcüğü sözcüğüne çevrilmiştir. İngilizceye çevrilen argo deyimler, Gideon Toury’nin Erek Odaklı Çeviri Kuramı ışığında incelemesi yapılmış, kuramın iki kutbunu oluşturan “yeterli çeviri” ya da “kabul edilebilir” çeviriden her ikisine de yakın olduğu; dolayısı ile çevirmenin kaynak ve erek kültür arasında bir denge sağladığı sonucuna varılmıştır.

Keywords: