Özet:

Dindarlığın taassup biçiminde dışa vurumuyla toplumsal bütünlüğün zarar görmesi dünyada ve ülkemizde gözlenen bir vakıadır. Bu duruma eserlerinde betimsel olarak yer veren Nurettin Topçu’nun dindarlık anlayışı ve toplumdaki din anlayışına yönelik eleştirisi incelenmiştir. 1980’lerin ortalarından itibaren kamuoyuna laik-dindar çatışması şeklinde yansıyan, Türkiye’de Müslümanların pozitivizm ile dogmatizm arasındaki sıkışmışlığını yazarın öngördüğü düşünülmektedir. Ayrıca “dindar” kavramının muhteviyatındaki ibadet-ahlak dikotomisi sorununa Topçu perspektifinden çözüm aranmıştır. Topçu’nun modern bireyin hakikat arayışına denk düşecek bir felsefe-tasavvuf terkibini, yaşanan problemlere çözüm olarak sunduğu görülmüştür. Onun hür irade temelinde oluşan “isyan ahlakı” düşüncesinden ve analizlerinden “hareket dindarlığı” olarak kavramlaştırdığımız bir dindarlık tipi ortaya çıkmıştır. Çalışmada Topçu’nun eserlerinden hareketle olumsuz temsil edilen dindarlığın üç boyutu analiz edilmiştir: Hurafelerin eşlik ettiği taassup, dini kaidelerin öne çıkarıldığı şekilcilik ve dinin toplumsal meşruiyetinin istismarı. Topçu’nun amacı toplumun manevi altyapısı olan dinin birey için taşıdığı nihai anlamı korumak, onu eşsiz mevkiinden dünyalık alana indirmemektir. Denilebilir ki başta ahlak olmak üzere her şeyle irtibatlı gördüğü din kurumuna, diğer toplumsal kurumlardan ayrı ve özel bir önem atfetmiştir.

Anahtar Kelimeler: