Özet:

Basra Mutezilesi daha tecrübeli ve daha büyük itibara sahip olmakla birlikte, Bağdat, Abbasilerin başkentiydi ve Mutezilenin oradaki temsilcileri Abbasi hükümetinin önde gelen şahsiyetlerine daha yakındılar. Halife Me'mûn döneminde(813-833) bu yakınlık bariz bir şekilde gün yüzüne çıkmıştır. Bağdat Mutezilesi, Halife Me'mûn tarafından planlanan, resmî soruşturma(Mihne) olarak bilinen politik olayda doğrudan müdahaleci olarak gözüktü. Halife Me'mûn, iktidarının başlangıcından itibaren, çoğu tartışmalı olan pek çok teolojik görüşü devletin sorunlarına uygulamaya çalıştı. İktidarın güvenliğini ve sürekliliğini korumaya yönelik bu politikanın temeli i'tizalî öğretilere dayanmaktaydı. İ'tizalî öğretilerin ideolojik kullanımı Mu’tezilizmi yaratmıştır. Bu bağlamda Mu’tezilizm, i'tizalî görüşlerin siyasal ve İdeolojik anlamda kullanımını ifade etmektedir ki, Me'mûn, Mu'tasım ve Vâsık dönemi Abbasi iktidarının inançsal, düşünsel ve kültürel alanda uyguladığı siyasal projenin adıdır.5 İktidarın güvenliğinin ve sürekliliğinin korunmasına yönelik uygulanan bu siyasal stratejinin teorisi Mu’tezili görüşlerden, teorisyenleri ise Mu’tezili temsilcilerden oluşmaktaydı.

Anahtar Kelimeler: