ASOS INDEKS
Görüntüleme
15
Hz. Peygamber’in Medine’de belirlediği ve vahye dayanan, akla güvenen ve ilimle gelişen medeniyet düşüncesinden uzaklaşan Müslümanlar, Batı karşısında, medeniyet alanında çağın gereklerine uygun düşünceler üretemeyince geriye düşmüştür. İslâm Medeniyetinin lokomotifi durumunda olan Osmanlı Devleti de değişen dünyaya göre kendini yenile(ye)meyince gerileme kaçınılmaz olmuştur. Geniş anlamda İslâm dünyasının dar anlamda ise Osmanlının bu durumuna dur demek ve tekrar ikbal günlerine ulaşması gayesiyle birtakım düşünce adamları büyük çabalar sarf etmeye başlamışlardır. Özellikle 19. yüzyılda İslâm coğrafyasının muhtelif bölgelerinde ortaya çıkan fikir adamları İslâm dünyasının ve Osmanlının kurtuluşu için bazı çözüm önerileri sunmuşlardır. Osmanlı’nın ve İslâm dünyasının kurtuluşu için ilk olarak 1870’lerde İslâmcılıkla başlayan düşünce akımları, Osmanlıcılık, Türkçülük, Batıcılık ve İttihad-ı İslâm’la devam etmiştir. 19. yüzyılda söz konusu düşünce akımlarının öncüleri olarak Cemaleddin Efgânî Muhammed Abduh, Tunuslu Hayreddin Paşa, Emir Şekip Arslan, Said Halim Paşa, Bediüzzaman Said Nursi, Eşref Edib ve Mehmet Âkif gibi dönemin fikir ve siyaset adamları ön plana çıkmıştır. Özellikle İslâmcılık ile bunun daha geniş ve birleştirici yönü olan İttihad-ı İslâm düşünceleri Osmanlı düşünce ve siyaset dünyasında büyük yer tutmuştur. İslâmcılık 19. ve 20. yüzyılda inanç, ibadet, ahlak başta olmak üzere hayatın her alanında İslâm’ı çağdaş yorumlarla hayata hâkim kılmayı hedeflemiştir. Yapılacak çalışmalar sonucunda da İslâm dünyasını Batı’nın sömürüsünden, sahih İslâmî geleneği yok eden modernizmin etkilerinden, esaretten, taklitten, hurafelerden kurtararak, medenileştirmeyi ve yeniden uygulanabilir bir düşünce dünyası kurmayı amaç edinmiştir. Bu doğrultuda siyasî, ilmî ve fikrî çalışmaları önceleyen söz konusu akımın öncüleri birçok teklif ve çözümler ortaya koymuşlardır. Ancak Osmanlı Devleti’nin kurumlarının çağın gerisinde kalması, kendisini yenileyememesi ve bünyesinde bulunan milletlerde ortaya çıkan bağımsızlık düşüncesi, yapılan çalışmaların akamete uğramasına engel olamamıştır. İslam dünyasının kurtuluşu için çok sayıda düşünce adamı, bu uğurda fikirlerini ortaya koymuşlardır. Bunlar arasında İslâmcılık/İttihâd-ı İslâm fikrine sahip olan Mısır coğrafyasında doğan ve Batıyı iyi tanıyan Muhammed Abduh hayatı boyunca İslâm’ın ve Müslümanların yücelmesi, Batı’nın etkisinden kurtulması için çalışmıştır. Anadolu coğrafyasında ise Mehmet Âkif Muhammed Abduh’un takipçisi olmuş ve yaşadığı Meşrutiyet, İttihad ve Terakki ile Cumhuriyet dönemlerinde İttihâd-ı İslam’la ilgili düşüncelerinden taviz vermemiştir. Bu iki şahsiyetin dinî, siyasî, sosyal ve özellikle kültürel alandaki çalışmalarıyla İslâmcılık/İttihâd-ı İslâm düşüncesinin ortaya çıkması, sistemleşmesi ve devam etmesi hususunda yaptıkları çabaların iyi bilinmesi gerekmektedir. Bu vesile ile çalışmamızda İslâmcılık ve buna eklenen İttihad-ı İslâm akımı içerisinde İslâm coğrafyasının Mısır havzasında yetişen ve Batı’yı iyi tanıyan Muhammed Abduh ile Anadolu ve Balkanlar havzasında yetişen Mehmet Âkif’in görüşlerini mukayeseli olarak ortaya koymaya çalışacağız.
Muslims who moved away from the idea of civilization, which based on the revelation, set by the Prophet in Medina and relying on reason and developing with knowledge, fell back when they could not bring new discoveries in the idea of civilization in the face of the West. The decline was inevitable when the Ottoman State, which was the carrier of Islamic civilization, could not renew itself according to the requirements of the era. A number of thinkers began to make great efforts to ensure that the Islamic world and the Ottoman Empire would be good again. Especially in the 19th century, thinkers who appeared in various parts of Islamic geography presented some suggestions and came up with solutions for the liberation of the Islamic world and the Ottoman Empire. For the liberation of the Ottoman Empire and the Islamic world, the currents of thought that first began with the current of Islamism in the 1870s continued with Turkism, Ottomans, Westernism and Ittihad-i Islam. In the 19th century, intellectuals of the period such as Jamaluddin Efgani, Muhammad Abduh, Hayreddin Pasha of Tunis, Emir Shekip Arslan, Said Halim Pasha, Bediuzzaman Said Nursi, Mehmet Akif came to the fore as activists of these thought movements. In particular, Islamism and the unifying aspect of Ittihad-i Islam have taken a great place in minds. Islamism aimed to make Islam dominant again in life by making contemporary interpretations in the fields of faith, worship, morality, philosophy, politics, law and education in the 19th and 20th centuries. By a rational method, it aimed to bring the Muslim mind that the Prophet had built in Mecca back to life. Thus, it aimed to civilize, unite and develop the Islamic world by freeing it from the exploitation of the West, the effects of modernism, bondage, imitation, superstition. Activists of this movement, who prioritize political, scientific and intellectual work, have put forward many proposals and solutions. Muhammad Abduh, who had the idea of Islamism/Ittihad-i Islam, worked throughout his life to glorify Islam and Muslims and to free the west from its captivity. Mehmet Akif also did not compromise his ideas in question during the Republican periods of legitimacy, Ittihad and progress in which he lived. Therefore, the efforts of these two people should be well known for the systemization and continuation of Islamism / Ittihad-i-Islam thoughts. In this case, we will try to put forward the views of Muhammad Abduh, who grew up in the Egypt of the Islamic geography and knew the West well, and Mehmet Akif, who grew up in the Anatolia/Balkan, as a comparison of Islamism and the Ittihad-i Islamic movement added to it.
Makale Detay 
Benzer Makaleler
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
