Abstract:

Siyasetname, İslam edebiyatında idarecilere yöneticilik sanatına dair bilgiler veren eserlerin genel adıdır. Kutadgu Bilig’in de genelde bir “siyasetname” olduğu kabul edile gelmiştir. Esasen bu sınırlandırıcı kanaat, Kutadgu Bilig’in Türk tefekkür tarihindeki yerini ve etkisini kavramada, son dönemlerde yapılan birkaç çalışma istisna edilirse, belirleyici de olmuştur. Oysa Kutadgu Bilig’in sadece bir siyasetname olmadığı çok açıktır. Kutadgu Bilig, Türk-tefekkürünün önemli bir kesitini doldurabilecek vasıfları haiz bir “klasiktir”. Öyle ki, eserin müellifi Yusuf Has Hâcib, eserinde teşekkül ve İslamlaşma asırlarına ait birikimi ve devrindeki fikir akımlarını dört “mecazî/metaforik” şahsiyet üzerinden akıcı bir üslupla gün yüzüne çıkarır. Eserin “mesnevi” tarzında inşa edilmesindeki ayrıcalık, tercih edilen usulün bir takım şekli kolaylıklar sağlamasından öte, en küçük parçada dahi anlam bütünlüğü veren bir “manzum” olarak tasarlanmasında aranmalıdır. “Manzum” eserlerde özellikle toplumsal konulara ağırlık verilmesi yanında, bunların eğitici ve öğretici oldukları da unutulmamalıdır. Bu çalışmada Kutadgu Bilig, ilk defa Türk Eğitim Tarihi açısından “eğitimin öğeleri” bağlamında daha çok “çocuk eğitimi” ile sınırlandırılarak bir çözümlemeye, değerlendirmeye ve yapılandırmaya tabi tutulmaktadır.

Keywords: