Abstract:

Bugünkü Türki Cumhuriyetleri, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağılma sinyalleri verdiği 1980’li yıllardan itibaren, ülkelerinde ekonomik reform politikaları izlemiştir. Bu süreçte yapılan ekonomik reformlar daha çok Sosyalist ekonomi modelinin işleyişinin iyileştirilmesine yönelik olmuştur. Bu reform politikası 25 Aralık 1991’e değin sürdürülmüştür. Bu tarihte, SSCB’nin dağılması ile ardı ardına bağımsızlıklarını ilan eden bu cumhuriyetler, bundan sonraki süreçte ise Sovyet ekonomi modelini terkedip liberal bir ekonomi anlayışını ülkelerinde uygulamaya koymuşlardır. Bu süreçte de Türki Cumhuriyetlerinin revizyonist öncüsü Kazakistan olmuştur. Kazakistan, 16 Aralık 1991’de bağımsızlığını ilan ettikten sonra, ulus inşa sürecinde ekonomi politiğin önemini iyi kavrayan Cunhurbaşkanı Nazarbayev öncülüğünde, büyük bir kalkınma hamlesi içerisine girmiştir. Nazarbayev, piyasalar üzerindeki hükümet kontrolünü tedricen ortadan kaldırarak, serbest pazar ekonomisine geçişin sağlanmasına, devlet işletmelerinin özelleştirerek zengin yeraltı kaynaklarının ülke içinde işletilmesine, iç ve dış pazarın oluşturulmasına, yönelik bir politik ekonomi izlemiştir. Bu amaçlar, yatırımların teşviki kanununun çıkarılması, izlenen fiyat politikaları, vergi ve gümrük konuları üzerine yapılan düzenlemeler ile sahaya uygulanmaya çalışılmıştır. Ayrıca 15 Kasım 1993'te milli para birimi Tenge tedavüle sokularak, Rus Rublesinin Kazak ekonomisi üzerindeki etkisi saf dışı bırakılmıştır. İzlenen revizyonist ekonomi politikaları sonucunda Kazakistan ekonomisinde büyük oranda ticari liberalizasyon sağlanmış, tekel kurumlar tasfiye edilmiş, ticaret ve bankacılık sektörleri gelişmiştir. 2017 itibariyle Kazakistan, geleneksel ekonomi ortaklarının yanında, uluslararası ticarette söz sahibi olan yeni aktörlerle de sıcak temaslarda bulunarak, dünya ticaretinde aktif rol oynamaktadır. Bu çalışmada, yeni bir disiplin olan Uluslararası Politik Ekonominin temel kavramları üzerinden, Kazakistan siyasi tarihi kısaca tanıtılmış, ertesinde Kazak halkının farklı Rus rejimleri altında milli varlığını sürdürme mücadelesi ve bu mücadeleyi kazandıktan sonra, ulus inşa sürecinde izlediği ekonomi politikaları değerlendirilmiştir. Çalışmanın temel tezi, Kazakistan’ın bağımsızlıktan sonraki ekonomi politiğinin 2017’ye değin olan süreçte reel olduğudur.

Keywords: