Özet:

İlliyet kavramı, varlığın ontolojik alanla irtibatını sağlar ve felsefenin temel konuları arasında yer alır. Var olan şeyler arasındaki sebep-sebepli bağ, zorunlu-mümkün-mümteni çerçevesinde incelenir ve mevcudat arasında hiyerarşik bir düzenin olduğunu gösterir. Mevcut olan her şeyin, bir sebebin sonucunda varlığa geldiği görülmektedir. Varlığı bizzat kendisinden olan ve hiçbir şeye muhtaç olmayan Zorunlu Varlık, varlığı kendisinden olmayan ve sebeplere muhtaç olan her şey mümkün sınıfında değerlendirilmiştir. Burhanî felsefe tarzıyla “illiyet” kavramı neden-sonuç zinciri etrafında şekillenir. Sühreverdî’nin sezgisel üslupla ele aldığı görüşlerinde ise konu, metafizik alana taşınarak nedenlerin nedeninin Tanrı olduğu ve dolayısıyla Tanrı’nın zorunlu olduğu görülmektedir. Sühreverdî’nin “illiyet” düşüncesinde, mevcut âlemde var olan her şeyin varlığa gelmesinde bir illetinin mutlak var olması gerektiği, sebepsiz hiçbir şeyin vücuda gelmeyeceği görüşü öne çıkmaktadır. Çalışmamızda Antik dönemlerden itibaren filozofların üzerinde kafa yordukları “illiyet” teorisi Sühreverdî’nin bakış açısı ile ele alınmış filozun “illiyet” görüşü incelenmiş ayrıca filozofların görüşlerine ve tartışmalara kısaca yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: