Özet:

18. Yüzyılın sonlarında Batı hocalar, Nizam-ı Cedid faaliyetleri çerçevesinde kurulmuş olan Mühendishanede hocalığa getirilmişlerdir. Bu makalede, medresede yetişip müderrislik seviyesine çıkmış ve Mühendishane Mektebinde uzun yıllar baş hocalık yapmış bir ilim adamının çalışmaları incelenecektir. Mühedishane-i Berrî-i Hümayunda Başhoca olan ve Osmanlı ilmi çalışmalarına birçok kitapla katkıda bulunan, Başhoca Hüseyin Rıfkı Efendi’nin katkıları ele alınacaktır. Hüseyin Rıfkı Efendi, kişiliği ve hizmetleriyle çok önemli bir yere sahip olup “Batı ilim ve tekniğinin temellerini kuran” bir kişi olarak kabul edilmektedir. Tâmânîzâde Hüseyin Rıfkı Efendi, Mühendishane’de hem dersler vermiş, hem de uzun yıllar Başhoca unvanıyla idaresinde hizmetlerde bulunmuştur. Bu hizmetleri yanında hendese, matematik ve coğrafya gibi fenlerde gerek telif gerekse tercüme eserler vermiştir. Onun çalışmaları Osmanlı topçuluk yapımı bakımından fevkalade önemlidir. III. Selim döneminde yapılan toplar hakkında “Rıfkı Mesleği” olarak isimlendirilen kendine has bir yöntem geliştirmiş ve bunu devlet yöneticilerine de kabul ettirmiştir. Burada onun bu hizmetleri ve eserleriyle yapmış olduğu katkıları incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler: