Abstract:

Türk vergi sistemi açısından; “işyeri” kavramının tanımı dar mükellef kurumlar/gerçek kişiler açısından önem taşımaktadır. Dar mükellefler açısından, GVK’da ticari kazancın, KVK’da ise kurum kazancını oluşturabilecek unsurlardan biri olan ticari kazancın Türkiye’de elde edilmiş sayılabilmesi, Türkiye’de bir işyerinin oluşmuş olmasına bağlıdır. Uluslararası sermaye hareketlerinin, özellikle de e-ticaretin artmasıyla birlikte ekonomik işlemlerin karmaşıklaşması ve vergisel açıdan uyuşmazlıkların oluşması da uluslararası arenada “işyeri” kavramının tanımlanmasındaki zorluğu ve dolayısıyla kavramın önemini artırmıştır. Uluslararası şirketler, düşük oranlı vergi oranına sahip ülkelerde kendi tercih ettikleri şekilde vergilendirilmek için ÇVÖA’daki boşluklardan da yararlanarak, çeşitli yöntemlerle organizasyon yapısı ve iş akışı yönlerini değiştirmiş ve böylece “işyeri” olarak adlandırılacak yerlerini diledikleri ülkelere kaydırmışlar ve ülkelerin vergileme hakları ile ilgili hararetli tartışmalara ve uluslararası yargı davalarına yol açmışlardır. Son yıllarda Matrah Aşındırılması ve Kar Aktarımı (BEPS-Base Erosion and Profit Shifting) ile ilgili ülkelerin verdiği katkılarla eylem planı hazırlanmış ve eylem planındaki yedinci madde ile şirketlerin yapay bir şekilde işyeri oluşumunu engellemeleri ve vergilemeyi istedikleri ülkeye kaydırmalarının önüne geçilmek istenmiştir. Bunu sağlamak için OECD model anlaşmasındaki “işyeri” tanımı ile ilgili güncellemeler yapılmıştır. Değişikliklerden en önemli iki tanesi şudur: Birinci değişiklikle beraber eğer bir yerde, esasa etkisi olacak şekilde anlaşmaların içeriği belirleniyorsa, anlaşmalar o yerde sonlandırılmıyorsa bile, artık o yerde işyeri oluşmuş sayılacaktır. İkinci değişikliğe göre ise hazırlayıcı ve yardımcı nitelikteki faaliyetlerin işyeri oluşturmaması ile ilgili anlayışta sınırlamaya gidilmiş ve olmazsa olmaz/zaruri bazı aktivitelerin şirket için önemine göre artık yardımcı/hazırlayıcı faaliyet olmaktan çıkacağı ve işyerinin oluşmuş kabul edileceği prensibi benimsenmiştir.

Keywords: