Özet:

765 sayılı Türk Ceza Kanunu’ndaki düzenleme şekliyle, doktrin ve yargı kararlarında bir hukuka uygunluk sebebi olarak kabul edilen1 zorunluluk halinin hukuki niteliği, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle tartışmalı hale gelmiştir. TCK’da zorunluluk hali, hukuka uygunluk sebepleri (Meşru savunma, Hakkın Kullanılması, Mağdurun Rızası) ile kusurluluğu etkileyen hallerin (Cebir, şiddet, korkutma ve tehdit, Haksız tahrik, Hata) tartışmaya açık bir şekilde aynı başlık altında düzenlendiği Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler bölümünde yer almaktadır. Bu şekilde kanunun sistematiğinden zorunluluk halinin hukuki niteliğinin tespiti imkânsız hale gelmiştir. Kanunun gerekçesinde ise “kusurluluğu ortadan kaldıran bir neden olarak zorunluluk (zaruret, ıztırar) hali…” denilmek suretiyle düzenlemenin hukuka uygunluk sebebi değil bir kusurluluğu kaldıran hal olduğu belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler: