Özet:

Ortak Türk kültüründen gelen Azerbaycan müzik kültürü, kendine özgün ve kadim tarihe sahiptir. Azerbaycan müziğinin muğam – makam, âşık musikisi, halk müziği, dini musiki gibi geleneksel türlerinin yanında yüksek icracılık sanatı ve büyük teknik imkânlara sahip olan enstrümantal müziği ve buna bağlı olan geleneksel yaylı, üflemeli, vurmalı çalgıları da mevcuttur. Enstrumantal müziğin temelleri, 20. yy’ın başlarında Şuşa’da (Karabağ) ve Bakü’de yapılan “Şark konserleri”nde 12 kişilik topluluktan oluşan küçük halk çalgıları ansamblları ile atılır. 1917 yılı devriminden sonra Azerbaycan’da “Müzik aletlerinin millileştirilmesi” kanunu yürürlüğe girer, bu kanuna göre ülke arazisinde mevcut olan tüm çalgılar devlet mülkiyeti olarak ilan edilir. Halk çalgı aletleri orkestrası da bu dönemde oluşur. 1920’li yıllarda ortaya çıkan ve Azerbaycan Devlet Filarmonisine bağlı olan ilk Halk Çalgıları Orkestrası Azerbaycan halk türküleri, tesnif, reng ve oyun havalarından oluşan repertuvara sahip olarak, müzikal hafızaya dayalı, notasız (partitürsüz) icra yapmaktaydı. 1932 yılın Ocak ayında ünlü Azerbaycan bestecisi, yazar ve müzikoloğu Üzeyir Hacıbeyli’nin ve diğer ünlü besteci Müslüm Magomayev’in çabalarıyla ilk “Notalı Halk Çalgı Aletleri Orkestrası” oluşturulur. Bu çalışmada, Azerbaycan’da notasyon sistemine bağlı olan ilk halk çalgı aletleri orkestrasının oluşumu, tarihi gelişimi ve günümüzdeki durumu incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: