Özet:

Çok aşamalı uyuşmazlık çözüm metodu uluslararası ticari uyuşmazlıkların çözümünde tercih edilen bir yöntemdir. Asıl sözleşmenin içerisinde ya da ayrı bir sözleşme olarak tahkim ya da mahkeme yargılaması öncesinde tarafların müzakere, arabuluculuk gibi alternatif uyuşmazlık çözüm metotları ile uyuşmazlığı çözmelerini öngören, bu sayede hem zaman hem masraf bakımından usul ekonomisine uygun bir çözüm metodu sunan, aynı zamanda taraflar arasındaki ticari ilişkilerin devamına da yarar sağlayan bu yöntem uygulamada çeşitli meseleleri beraberinde getirir. Bu meselelerin başlıcaları, tahkim öncesi alternatif uyuşmazlık çözüm yoluna başvurunun taraflar bakımından yerine getirilmesi zorunlu usulî bir adım teşkil edip etmemesi ve taraflardan birisinin örneğin tahkim öncesi alternatif uyuşmazlık çözüm yoluna başvurmaksızın doğrudan tahkim yargılamasını başlatması halinde bu durumun tahkim yargılamasına etkisidir. Uluslararası anlamda kabul görmüş ortak bir uygulama ya da kuralın söz konusu olmadığı ve farklı yargı sistemlerinin farklı görüşler benimsediği bu meseleler değerlendirilirken, ilmi ve kazai içtihatlar dikkate alınmalıdır. Bununla birlikte modern dünyada uyuşmazlıkların daha kısa sürede ve daha dostane yollarla çözülmesi amacı doğrultusunda çok aşamalı uyuşmazlık çözüm metotlarının uygulanması bakımından hem uluslararası uyuşmazlık çözüm kurumlarının hem de UNCITRAL’in çabaları dikkate değerdir. Özellikle arabuluculuk bakımından 2018 yılında güncellenmiş ve revize edilmiş versiyonu yayımlanan Arabuluculuk Model Kanunu ve aynı yıl imzaya açılan Singapur Konvansiyonu değerlendirilmelidir. Çalışmada bu iki uluslararası enstrümanın çok aşamalı uyuşmazlık çözüm klozlarında öngörülen usulün uygulanmasına olan etkisi değerlendirilmektedir

Anahtar Kelimeler: