Özet:

Kapadokya Bölgesi’nde gayr-i müslimlere ait tarihi evlerin varlıklarını sürdürebilmelerinde; topografyaya ve iklime uygun ilk tasarımları, yöreye özgü malzeme kullanımı, yapım teknikleri, donatı elamanlarının niteliği önemli etkenlerdir. Bu yapılar avlu içerisinde inşa edilmişse büyük çoğunluğu yöreye özgü taş kullanılarak açıklıkları geçilen ahşap avlu kapıları ile korunmaktadır. Bu donatılar evin karakteristik özelliklerini yansıtmakta olup bazıları yapının sahibi hakkında sembolik işaretler ve tarih içermektedir. Bu çalışmada nüfus mübadelesi öncesinde bir Rum yerleşimi olan ve günümüze dek gelebilmiş birçok kültürel miras varlığı nedeniyle kentsel sit ilan edilen Niğde Yeşilburç Köyü’ndeki tarihi evlere ait özgün avlu kapılarının belgelenmesi odaklı bir alan araştırması yürütülmüştür. Avlu kapılarının belgeleyerek geleceğe aktarılması ve bu özgün mimari donatı elamanlarının yapının planlamasına ve cephe düzenlemesine yönelik etkilerinin de ortaya konması amaçlanmıştır. Örneklem avlu kapılarının yapım tekniklerinin değerlendirilerek buna bağlı tipoloji oluşturulmuştur. Belgelenen avlu kapılarının dışında aynı tipolojide bulunan yapısal bütünlüğü bozulmuş kapılarda fotoğraflanarak belgelenmiştir. Özgün malzeme kullanımı ve süslemede farklılaşan avlu kapılarının tarihi evlerin ölçeğine ve kimliğine uygun tasarımlarını desteklediği görülmektedir. Köyde avlu duvar ve kapılarına dair yapısal bütünlüğü bozulmuş olan tarihi evlerde bozulma sürecinin hız kazandığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler: