Özet:

Tahkim, taraflar arasında çıkan uyuşmazlıkların çözülmesi için yaygın olarak başvurulan bir yoldur. Ancak her uyuşmazlık tahkim yoluyla çözülememekte, sadece tahkime elverişli olan uyuşmazlıklar hakkında bu yol mümkün olmaktadır. Ancak tahkime elverişli olmayan bir uyuşmazlıkla ilgili tahkimde dava açıldığında hakemler, bunu re’sen gözetebilecekler midir? Bu soruyla ilgili olarak, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 422. maddesinin 1. fıkrasında hakemlerin, kendi yetkileri hakkında karar verebilecekleri düzenlenmiştir. Bu düzenlemede, itiraz üzerine hakemlerin, kendi yetkileri hakkında karar verebilecekleri ifade edilmiştir. Fakat bu durum, tarafların elverişsizliğe itiraz etmemeleri ihtimalinde sorun yaratabilmektedir. Şöyle ki hakem kararları, mahkeme kararları gibi kesin hüküm teşkil edip ilamlı icranın konusunu oluşturduğu için tahkime elverişli olmayan bir uyuşmazlıkla ilgili verilen hakem kararları da mahkeme kararları gibi kesin hüküm teşkil edip icra edilebilecektir. Bu nedenle bu çalışmada, önce tahkime elverişliliğin tanımı, türleri ve elverişlilikle ilgili Türk hukukundaki düzenlemelere yer verildikten sonra, HMK’nın 422/1 hükmü çerçevesinde hakemler tarafından tahkime elverişliliğin incelenmesi ve çıkabilecek sorunlar üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler: