Özet:

Sovyetler Birliği’nin dağılması sonrasında Karadeniz Bölgesi’nin küresel gündemde önemi artmıştır. Bölgede tarihi bağlara ve kıyıdaş devletler arasında en uzun kıyı şeridine sahip olan Türkiye, 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi uyarınca Boğazlar’ın kontrolüne sahip olarak bölgesel bir söylem geliştirmiştir. Türkiye, bölgede bölgeselleşme bilincini oluşturmak ve tüm kıyıdaş devletler arasında ekonomi, politika ve güvenlik alanlarında işbirliğini geliştirmek için aktif bir politika izlemeye başlamış ve bölgede Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİ), Karadeniz Donanma İşbirliği Görev Grubu (BLACKSEAFOR) ve Karadeniz Uyum Harekâtı (KUH) gibi çeşitli oluşumlar başlatarak lider rol üstlenmiştir. Bölgeye ilişkin tüm bu Türk çabalarının bölgeselleşme bilincini oluşturmasına rağmen, Karadeniz Bölgesi’nin bölgeselleşmesi çeşitli nedenlerden dolayı bu zamana kadar mümkün olmamıştır. Bu nedenler şu şekilde özetlenebilir: İlk olarak, Türk girişimleri bölgesel bir anlayıştan yoksunluğu yansıtmaktadır ve aslında Türkiye’nin de kendine özgü bölgesel bir anlayışı yoktur. Bunun yanısıra, bölgeselleşmenin dinamikleri çeşitli bölgesel, siyasi ve ekonomik kuruluşlara mensuptur ve her biri iç ve dış ilişkilerinde farklı önceliklere sahiptir. Diğer bir ifadeyle, bölgeselleşme, kıyıdaş devletler tarafından daha çok Batı ile işbirliği olarak görülmüştür. Ayrıca Türkiye, terör tehditleri, Orta Doğu durumu gibi kendi güvenlik meseleleriyle ilgilenmek zorundadır. Ve son olarak, Türkiye’nin tarihi rakibi ve bölgede dominant güç olan Rusya, neredeyse tüm bölgesel girişimlerde mevcuttur. Rusya’nın varlığı, Karadeniz Bölgesi’nde bölgesel işbirliğini teşvik etmekten ziyade, çoğunlukla rekabete neden olmaktadır. Çalışma, bölgeselleşme kavramının kısa bir tanımlamasıyla başlamaktadır. Çalışmanın ikinci kısmı, bölgede Türk girişimlerine bir arka plan sağlamak adına Karadeniz Bölgesi’nin tarihi sınırlarını çizmektedir. Sonrasında, Türkiye’nin girişimleri ve Rusya ile ikili ilişkilerini kapsayan Türkiye’nin Karadeniz vizyonu tartışılmıştır. Çalışma, esasen, bölgeselleşme açısından Karadeniz’in eksik yönlerine ve Türkiye’nin bölgesel girişimlerinin sınırlarına dikkat çekmekte ve ‘’Türkiye’nin Karadeniz vizyonu nedir?’’ ve ‘’bu vizyonu etkileyen dinamikler nelerdir?’’ sorularına cevap aramaktadır.

Anahtar Kelimeler: