Abstract:

Cumhuriyetin ilk yıllarından 1960 yılına kadar olan dönemde Türkiye’de çay yetiştiriciliği ve çay politikaları ile bu politikaların ekonomiye olan yansımaları, çalışmanın konusunu teşkil etmektedir. Çalışma, Cumhuriyetin İlk Döneminde Türkiye’de çay yetiştiriciliği (1923-1950); DP Döneminde Türkiye’de çay üretim faaliyetleri (1950-1960) ile sınırlandırılarak iki dönem dâhilinde ele alınmıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nde çay yetiştiriciliği ve çay politikaları ile bu politikaların ekonomiye olan yansımaları sayısal veriler ışığında değerlendirilmiştir. Çalışmanın kaynak materyalini, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi Belgeleri, resmi yayınlardan; Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Zabıt Ceridesi, kanunlar ve tutanak dergileri, Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazetesi ve dönemin süreli yayınları arasında bulunan tarım ve ekonomi dergilerinin makaleleri oluşturmaktadır. Konu incelenirken, dönemin Türkiye’si ile dünyanın çay üretimi alanında yaşanan gelişmeleri göz önüne alınarak gerekli değerlendirilmelerde bulunulmuştur. Çalışmada elde edilen sonuç şudur: Cumhuriyetin ilanından hemen sonra 6 Şubat 1924 tarihinde kabul edilen 407 sayılı Kanun ve akabinde çıkarılan 27 Mart 1940 tarih ve 3788 sayılı Çay Kanunu ile çay üretimi konusunda önemli adımlar atılmıştır. Başbakan İsmet İnönü’nün 1935 yılında Rize ziyareti ve Tarım Bakanları Muhlis Erkmen ve Şevket Raşit Hatipoğlu ile Zihni Derin’in çabalarıyla, üretime hız kazandırılmıştır. Rize çay fabrikasının 1947 yılında faaliyete geçmesiyle üretim seri hale getirilmiştir. DP Döneminde çay konusunda yapılan yeni yasal düzenlemeler ve çay giderleri için bütçeden ayrılan ödeneğin çay fabrika ve atölye sayılarını her geçen yıl artırması ve üretimin Rize dışında, Trabzon, Giresun, Artvin, Giresun, Ordu illerine yayılıp yükseltilmesiyle milli ekonomiye önemli katkılar sağlanmıştır.

Keywords: