Özet:

Problem Durumu: İlkokul 4. sınıf Türkçe dersi öğretim programında yazma becerisinin geliştirilmesiyle; öğrencilerin duygu, düşünce, hayal, tasarı ve izlenimleri ile bir konudaki görüşlerini dilin imkânlarından yararlanarak ve yazılı anlatım kurallarına uygun şekilde anlatmaları, yazmayı kendini ifade etmede bir alışkanlığa dönüştürmeleri amaçlanmaktadır. Öğrencilerin düş güçleri ile yazma becerilerini birlikte kullanarak öyküleyici metinler yazmaları da programda desteklenmektedir. Programda, yazım kurallarına uyma ve noktalama işaretlerini doğru kullanma, anlam bütünlüğü içinde olayları oluş sırasına göre yazma, sayfa düzenine dikkat etme, metne uygun başlık yazma, içeriğe ve bağlama uygun doğru kelimeler seçme, oluşturduğu metinlere uygun çizim, grafik ve görsel kullanma becerilerinin ne ölçüde geliştiğini belirlemeye yönelik ölçme ve değerlendirme çalışmalarının yapılmasının gerekliliği üzerinde durulmaktadır. Araştırmanın Amacı: İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin yazdıkları öyküleyici metinlerde, öğrencilerin öyküleyici metin öğelerini kullanma, belirlenen yazılı anlatım değerlendirme ölçütlerine uyma ve yaratıcılık durumlarını belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda çalışmanın alt problemleri şu şekilde belirlenmiştir:                 1. İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin yazılı anlatımlarında biçim özellikleri nasıldır?                 2. İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin yazılı anlatımlarında dil ve anlatım özellikleri nasıldır?                 3. İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin yazılı anlatımlarında yazım ve noktalama kurallarını uygulama durumları nasıldır?                 4. İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin yazılı anlatımlarındaki yaratıcılıkları nasıldır?                 5. İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin yazılı anlatımlarında öyküleyici metin öğelerini kullanma durumları nasıldır? Araştırmanın Yöntemi: Çalışma, nitel araştırma modeliyle tasarlanmıştır.  Nitel araştırma yaklaşımı, araştırılan konuları derin ve ayrıntılı olarak inceleme fırsatı sunarak detaylı bilgi elde etmeye olanak tanımaktadır. Çalışma grubunun oluşturulmasında amaçlı örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yolu benimsenmiş ve Mersin İli Tarsus İlçe merkezde bulunan, sosyo-ekonomik bakımdan orta düzeyde yer alan, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı bir devlet okulunun dördüncü sınıfına devam etmekte olan yirmi dokuz öğrenci ile çalışılmıştır. Bu öğrencilerden altısının yazdıkları metinler öyküleyici metin olma özelliği göstermediğinden analize dâhil edilmeyerek toplam yirmi üç metin incelenmiştir. Birinci Alt Probleme İlişkin Bulgular: “Cümleler ve satırlar arasında uygun boşluklar bırakılması”nda katılımcıların üçü yazdıkları metinlerde kısmen bu özelliğe dikkat ederken, yirmi kişi cümleler ve satırlar arasında uygun boşluklar bırakmışlardır.  “Sayfa düzenine ve temizliğe dikkat edilmesi” hususunda zaman zaman özensiz davranarak bu özelliği kısmen kullanırken, on dokuz katılımcı yazılı metinlerinde bu özelliğe tam olarak özen göstermişlerdir. “Düzgün ve okunaklı bir yazı kullanılması”nda katılımcılardan bir tanesi bu özelliği hiç kullanmazken dört katılımcı bu özelliği kısmen kullanırken, on sekiz katılımcı yazdıkları metnin tamamında düzgün ve okunaklı bir yazı kullanmıştır. Yazılı anlatımlarda kullanılan biçim özelliklerine bakıldığındaçok hatalı kullanılan özellik “Paragraflara diğer satırlara göre biraz daha içeriden başlanılması” olarak dikkat çekmektedir. İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgular: “Başlığın metnin konusuyla ilişkili olarak seçilmesi”  özelliği için katılımcılardan iki tanesinin seçtiği başlık metnin konusuyla tam olarak ilişkili değildir. “Anlatılmak istenilen konu, bütünlük içinde, mantıksal tutarlılıkla paragraflara bölünerek açıklanması”nda katılımcıların dokuz tanesi bu özelliği hiç kullanmamış, dokuz katılımcı bu özelliği kısmen kullanmış beş katılımcı ise bu özelliği tam ve doğru olarak kullanmıştır. “Paragraflar arasında anlamlı geçişler sağlanması” özelliğini yedi katılımcı hiç kullanmazken, yedi katılımcı kısmen kullanmış, dokuz katılımcı ise bu özelliği tam ve doğru olarak kullanmıştır. “Anlamlı ve kurallı cümleler yazılması” özelliği katılımcıların biri tarafından hiç kullanılamazken, iki katılımcı tarafından kısmen kullanılmış ve yirmi katılımcı tarafından tam ve doğru olarak kullanılmıştır. “Konu dışı düşüncelere yer verilmemesi” özelliği katılımcılardan biri tarafından hiç kullanılmazken, üç katılımcı tarafından kısmen kullanılmış ve on dokuz katılımcı tarafından tam ve doğru olarak kullanılmıştır. “Anlatılan metnin akışının mantıksal bir sıra ile kurulması” özelliği katılımcılardan biri tarafından hiç kullanılmazken, dört katılımcı tarafından kısmen kullanılmış ve on sekiz katılımcı tarafından tam ve doğru olarak kullanılmıştır. “Metinde konuya uygun bir giriş yapılması” katılımcıların çoğunluğu (n=21) tarafından tam ve doğru olarak kullanılmıştır. “Kelimelerin yerinde ve anlamlarına uygun kullanılması” özelliği hemen hemen tüm katılımcılar (n=22) tarafından doğru kullanılmıştır. Üçüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular: “Noktalama işaretlerinin doğru ve yerinde kullanılması” özelliğini on iki katılımcı kısmen doğru kullanabilirken, on bir katılımcı bu özelliği tam ve doğru olarak kullanmıştır. İki nokta, konuşma çizgisi, nokta, virgül, kesme işareti ve soru işaretlerinin kullanılması gereken yerlerde zaman zaman kullanılmadığı gözlenmiştir. “Yazım kurallarına uyulması” özelliğini katılımcılardan büyük çoğunluğu (n=19) tam olarak doğru kullanamazken, dört katılımcı metinlerinin tamamında yazım kurallarına tam ve doğru olarak uymuşlardır. Katılımcıların cümleye büyük harfle başlamayı, özel isimlerin baş harfini büyük harfle yazmayı, ayrı yazılması gereken –de, -da eklerini ayrı yazmayı, soru eklerini ayrı yazmayı zaman zaman gözden kaçırdıkları görülmüştür. Bunun yanı sıra kelime yazımlarında hatalar yaptıkları gözlenmiştir. Dördüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular: “Orijinal fikirlere yer verilmesi”, “Güçlü ve heyecanlı duygulara yer verilmesi”, “Şaşırtıcı olaylara veya şaşırtıcı sonuçlara yer verilmesi”, “Öyküde yer alan düşüncelerin akıcı bir şekilde verilmesi”, “Öyküde yer alan düşüncelerin birbiriyle bağlantılı bir şekilde verilmesi” özellikleri katılımcılar tarafından kısmen kullanılmıştır. Beşinci Alt Probleme İlişkin Bulgular: “Öyküde ana karaktere yer verilmesi”, “Öyküde mekâna yer verilmesi”, “Öyküde geçen zamanın belirtilmesi”, “Öyküde ana karakterin bir amaç oluşturmasını sağlayan başlatıcı bir olay verilmesi”, “Ana karakterin amacının belirtilmesi”, “Öyküde ana karakterin, amacını gerçekleştirmek için yaptığı girişimin belirtilmesi”, “Öyküde geçen olaylar sonunda bir sonuca ulaşılması”, “Ana karakterin tepkilerine yer verilmesi” özelliklerinin çoğunlukla katılımcılar tarafından kullanıldığı görülmüştür. Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Bu çalışma ilkokul 4. Sınıf öğrencileri ile ve tek bir sınıf ile yürütülmüştür. Farklı sınıf düzeylerinde öğrenim görmekte olan öğrencilerin öyküleyici metinleri incelenerek, karşılaştırmalar yapılabilir. Bu sayede öğrencilerin öyküleyici metinlere ilişkin eksikliklerinin nereden kaynaklanıyor olabileceğine dair ipuçları elde edilebilir. Ayrıca, öğrencilerin öyküleyici metin öğelerini kullanma ve yazılı anlatım becerilerinin ortaya konması amacıyla öğretmenlerle ve öğrencilerle görüşmeler de yürütülebilir. 

Anahtar Kelimeler: