Özet:

Osmanlı Devleti, Tanzimat Fermanı sonrasında yapılan hukuki düzenlemelerle birlikte suç ve cezalandırma yöntemlerine bakış açısını değiştirmiştir. Bu kapsamda suçlunun cezasının belirlenmesine kadar kapatıldığı mekânlar olan mahbesler hapishanelere dönüştürülmeye ve yeni hapishane binaları yapılarak modern bir ceza infaz sistemi oluşturulmaya başlanmıştır. XIX. yüzyılın ortalarında inşa edildiğini tahmin ettiğimiz Rize Hapishanesi, Lazistan Sancağının merkez kazasında bulunmaktadır. Hapishane dört koğuştan oluşan bir yapıda ve oldukça dar bir alanda bulunduğundan, mahkûm ve tutuklu sayılarının arttığı dönemlerde yaşanan yer sıkıntısı, sağlık açısından elverişsiz bir ortamın oluşmasına neden olmuştur. Bu dönemde, Rize’de yeni bir hapishane binasının yapılması istenmişse de mali sıkıntılar nedeniyle gerçekleştirilememiştir. XIX. yüzyılın son çeyreğinde modern hapishane binalarının açılmasının yanı sıra kadın mahkûmlarla ilgili de bir takım düzenlemeler yapılmıştır. Tanzimat Fermanı ile birlikte yapılan hukuki düzenlemeler çerçevesinde bütün Osmanlı vilayetlerinde kadın hapishanelerin açılmasına karar verilmiş ancak yine Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu mali durumun yetersizliği nedeniyle var olan binaların bir bölümü kadın mahkûmlara ayrılmıştır. Yeniden yapılan veya var olan binalarda kadın mahkûmlar için uygun bir mekânın olmadığı durumlarda ise kiralama usulüyle hapishane oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler: