Özet:

Dünya’da her yıl milyonlarca insan iş kazaları nedeniyle yaralanmakta, yaşamını yitirmekte ya da işle ilgili meslek hastalığına yakalanmaktadır. İş kazalarının, meslek hastalıklarının ve olay sonucu ortaya çıkan maliyetlerin azaltılması ve işyerlerinde sağlıklı ve güvenli çalışma koşullarının oluşturulması, iş güvenliği yönetimiyle mümkündür. İş Güvenliği faaliyetlerinin yönetiminde, iş kazası istatistiki verilerinin incelenip analiz edilmesi yapılacak iş güvenliği çalışmasına yön vermektedir. İş kazası verilerinin analiz edilmesiyle iş güvenliği performansını değerlendirme, kazalardan kaynaklanan riski modelleme ve kaza olasılıklarını tespit etme sağlanabilmektedir. Bununla birlikte, iş kazaları verilerinin risk analizi kaza sıklığı ve etki derecesi açısından ele alınmaktadır. Bu iki göstergenin risk analizi, belirsizlik ve değişkenlikleri ele alan uygun olasılık dağılımlarıyla sağlanmaktadır. Bu çalışmada, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)’dan alınan İç Anadolu Bölgesi inşaat sektörüne ait 2005 - 2015 yılları iş kazası verileri, şehir, yaş ve kazaların sebepleri gibi bilgilere göre tasnif edilmiş olup göreceli önemleri ortaya çıkarılmıştır. @Risk programı ile kaza meydana gelme sıklığı ve etki derecesi için uygun olasılık dağılımları ve parametreleri belirlenmiştir. Benzetim yardımıyla yıllık toplam kayıp iş günü riski elde edilmiştir. Daha sonra, en önemli kaza sebepleri için kaza oranı fonksiyonu ve birikimli risk fonksiyonu parametreleri hesaplanmıştır. Belirlenen dağılımlardan hareketle inşaat sektörü için iş kazalarının risk tahmini yapılmıştır. Son olarak, iş güvenliği performansının izlenmesi ve kaza sebeplerinin kontrol atında tutulması adına kontrol grafikleri oluşturulmuştur. Yapılan çalışmada İç Anadolu Bölgesi inşaat sektöründeki toplam kayıp iş günü risk seviyesinde son 2 yılda azalma yaşanmasına rağmen kaza ve kaza kaynaklı iş günü kaybı sayılarının kabul edilemez sayılarda olduğu belirlenmiştir. Ayrıca inşaat işlerinde kişilerin düşmesinin, makine, ekipman ve alet kullanımlarında kontrol kaybının ve maddi araçla ilgili patlama, düşme vb. tehlikelerin çok sık meydana geldiği gözlemlenmiştir. Oluşturulan kontrol grafikleri iş kazası sayılarında yıllara göre genel olarak artan bir eğim göstermiş, özellikle “kontrol kaybı” ile ilgili kazalarda Nisan-Kasım ayları arasında belirgin bir artış olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar inşaat firmalarının kazaları ve etkilerini azaltıcı daha etkin programlar geliştirmesi ve uygulaması gerektiğini göstermektedir. Bu çalışmadaki analiz sonuçları İç Anadolu Bölgesi’ndeki inşaat firmalarının yürürlükte olan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili mevzuatları ne derecede uyguladığının bir göstergesi olarak kullanılabilir. Bununla beraber inşaat firmaları ya da diğer sektörler kendi iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yeterliliğini ölçmek için çalışmada kullanılan metotsal yaklaşımlardan faydalanabilir.

Anahtar Kelimeler: