Türkçe gramer çalışmalarında emir kip(lik)i ile istek kip(lik)i bağımsız iki ayrı kip(lik) olarak değerlendirilmekte, ancak birçok çalışmada, konuyu açıklamak üzere verilen örnekler, söz konusu kip(lik)lerin işaretledikleri kavramsal alanların ayrımını ortaya koyacak nitelikte olmamaktadır. Emir kip(lik)inin işaretleyicileriyle ilgili bilgiler, kaynaktan kaynağa farklılık göstermekte, kimi kaynakta, emir, hiçbir biçim birim kullanılmadan sağlanır denirken, kimisinde ikinci tekil kişi hariç, diğer kişilerde, emir ve kişiyi birlikte işaretlediği bildirilen biçim birimler sıralanmaktadır. Yine, bazı kaynaklarda, kişinin kendi kendine emir veremeyeceği, dolayısıyla birinci kişi emir çekiminin olmadığı bildirilirken bazılarında bu görüşün aksi savunulmaktadır. Sayılan tutarsızlıklar/çelişkiler, yaklaşım farklılıklarından kaynaklanan karmaşa, konunun öğretimini büyük ölçüde güçleştirmektedir. Bu çalışmada, emir kip(lik)inin öğretimini güçleştiren söz konusu sorunlara açıklık getirilerek, sorunların çözümüne katkı sunmak amaçlanmıştır. Bu amaçla öncelikle kip, kiplik, görünüş, emir, istek kavramları üzerinde durulmuş, daha sonra Eski Türkçeden Türkiye Türkçesine uzanan çizgide istek kipinden bağımsız bir emir kipinin var olup olmadığı, bu kipin varlığına dayanak gösterilen örnekler üzerinden sorgulanmıştır. Ulaşılan verilerden şu sonuç çıkarılmıştır: Emir, hiyerarşik bir ilişki düzeninde gerçekleşen özellikli bir istek türüdür. Konuşanın eylemin işlenmesiyle/işlenmemesiyle ilgili tutumunu yansıtan bir kipliktir. Bu kipliğin biçim bilgisel, sözlüksel, söz dizimsel ve bürünsel türlü işaretleyicileri vardır. Eski Türkçeden Türkiye Türkçesine uzanan çizgide birincil işlevi emir bildirmek olan ve altı kişiye göre çekimi bulunan standart bir kip mevcut değildir. Gramer çalışmalarında emir kipi olarak sunulan -AyIm, -AlIm; -Ø, -Xn(Xz); -sXn, -sXnlAr biçim dizisi bir isteme kipidir. Emir bildirme, bu dizinin birinci tekil kişi çekimi hariç, diğer kişi çekimlerinin çok sayıdaki işlevlerinden sadece biridir.
In the Turkish grammar studies, the order kip(lik) and the request kip(lik) are regarded as two separate kip(lik) independently, but in many studies, the examples given to explain the subject are not able to reveal the differences between the conceptual fields marked by those kip(lik). The information about the markers of the order kit(lik) differs from source to source, in some sources, the order is said to be provided without the use of any form unit, in some, except for the second single person, in other persons, the order and the person are listed in the form units that are marked together. Again, in some sources, it is
Alan : Eğitim Bilimleri; Filoloji; Güzel Sanatlar; Hukuk; İlahiyat; Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler; Spor Bilimleri
Dergi Türü : Uluslararası
Benzer Makaleler | Yazar | # |
---|
Makale | Yazar | # |
---|