Özet:

Evliya Çelebi’nin 17. yüzyıl Osmanlı coğrafyası ve mücavir ülkelere yaptığı yaklaşık elli yıl süren gezilerini kaleme aldığı Seyahatname’si, kültür tarihimiz açısında da çok önemli bir kaynak eserdir. Eserde o döneme ait sadece maddi unsurlara değil, aynı zamanda pek çok değişik toplumun kültürel özelliklerine dair bilgilere de ulaşmaktayız. Eser sosyolojik, antropolojik, dini, edebi, tarihi, psikolojik, folklorik, filolojik, coğrafi, askeri vb. pek çok yönden bilgiler içermektedir. Bu bilgiler, sadece bizim toplumumuzla ilgili olmayıp diğer pek çok toplumlarla ilgili de ayrıntılar içermektedir. Bugüne kadar yerli ve yabancı pek çok araştırmacı Evliya Çelebi’nin bu önemli eseri üzerinde inceleme ve araştırmalar yapmıştır. Eserin çok farklı yönlerden bilgiler içermesi onun en önemli taraflarından birini oluşturmaktadır. Eserinde Evliya Çelebi’nin Türk, Türkmen, Türkçe, Etrâk, Türkân gibi kelimelere sık sık başvurduğu görülmektedir. Türk kelimesi ve kavramı ile ilgili bugün de değişik görüşler ileri sürülmektedir. Bugünkü görüşlere ve düşüncelere katkı sağlaması bakımından, her ne kadar yakın bir geçmişte de olsa, Evliya Çelebi’nin bu kelimeleri hangi bağlamlarla kullandığı önem arz etmektedir. Çalışmada bunlar, örneklerle tespit edilip ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: