Özet:

Colessea ve onun yerini alan Khonaia, Honaz ve çevresinin tarihini Friglere kadar götürmektedir. Friglerden Osmanlılara tarihî süreç içinde Honaz’ın iktisadî, ticarî, dinî, askerî ve stratejik bakımdan Menderes havzasının önemli merkezlerinden biri olma özelliğini devam ettirdiği görülmüştür. 1206/1207’de kesin olarak Selçuklu Türk hâkimiyetine giren Honaz, Osmanlı hâkimiyetinden önce Sahip Ataoğulları, Germiyanoğulları ve İnançoğulları idaresinde kalmıştır. Honaz idarî bakımdan 1864 Vilayet Nizamnamesi’nden önce Denizli’ye bağlı bir kaza merkezi iken, bu tarihten itibaren Denizli Sancağı’na tabi nahiye merkezi haline gelmiştir. Nahiye müdürü ve nahiye idare meclisi tarafından yönetilen Honaz’ın 19. yüzyıl sonlarında kendisine bağılı köy sayısı 23 ilâ 30 arasında değişmiştir. Söz konusu dönemde Honaz nahiyesinin merkez nüfusu yaklaşık 2.544 iken, köyleriyle birlikte genel nüfusunun yaklaşık olarak 9.131-10.631 arasında değiştiği görülmüştür. Nahiyede 400’e yakın bir nüfusa sahip olan Rum nüfus, nahiye idare meclisinde bir üye ile temsil edilmiştir. Nahiyede konuşlandırılmış olan 43. Alayın 3. Redif Taburu, Honaz’ın incelenen dönemde askerî bakımdan da önemini devam ettirdiğini göstermiştir. Bu bağlamda çalışmada, Honaz’ın 19. yüzyıl sonları ile 20. yüzyıl başlarında idaresi, nüfusu, askerî konumu ve hükümet konağı, telgraf hattı inşası ve 1911 depremi gibi gelişmeler ana hatlarıyla ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: