Özet:

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de pek bilinmeyen ve bilimsel literatürde pek tartışılmayan 1969 yılındaki Çin-Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) sınır savaşının nedenlerini, gelişimini, etki ve sonuçlarını irdeleyerek, Damanski çatışmalarının perde arkasını aralayarak meraklı Türk okuyucularını bu konuda bilgilendirmek ve aydınlatmaktır. Ussuri Irmağı vadisinde, 2-22 Mart 1969 tarihleri arasında cereyan eden bu sınır savaşı, sadece 0,74 km2’lik alana sahip olan Damanski Nehir Adası’nın Çin ile SSCB arasında paylaşılamaması nedeniyle ortaya çıkmıştır. Çalışmada bir yandan Çin-SSCB devlet sınırlarının özellikleri ve bu uzun sınır kuşağında yer alan başlıca sorunlar ele alınmış, diğer yandan da Çin Komünist Partisi (ÇKP) ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) arasındaki siyasi ve ideolojik tartışmalar irdelenerek, savaşı tetikleyen başlıca etkenler açıklanmıştır. Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) arasındaki siyasi ve iktisadi güç mücadelesi, ÇKP ve SBKP arasındaki ideolojik farklılıklar, Nikita Hruşçov ile Mao Zedong arasındaki kişisel rekabet, ayrıca iki komşu devlet arasında sürdürülen Dünya Komünizm liderliği yarışının, Damanski Adası Savaşı’nın başlıca nedenleri oldukları tespit edilmiştir. Rusça, Bulgarca, Türkçe ve İngilizce kaynaklar kullanılarak hazırlanan çalışmanın merkezinde 1950-1980 dönemindeki SSCB-Çin siyasi ilişkileri ve 1969 yılındaki Damanski çatışmaları yatmaktadır. Makalede hem bu savaşın ortaya çıkış nedenleri ve uluslararası yankıları tartışılmış hem de savaşın detaylı analizi ve küresel sonuçları tartışılmıştır. Rus ve Çinli uzmanların görüşleri ile desteklenen çalışma, Çin-SSCB Sınır Savaşı’yla ilgili Türkiye’de yapılan ilk kapsamlı araştırma özelliği taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler: