Özet:

Mekâna dair izlenimlerin bir tür arşivi olan seyahat yazıları dönemlerine birçok yönden ışık tutar. Devirlerin mekân algısına göre şekillenen bu tür metinlerde dikkat çeken hususlardan birisi de yazarının birikimi veya hayata bakışını dolaylı yoldan göstermesidir.19.asrın son dönemlerinde bireyin gözünden dünyayı seyretme uğraşı Osmanlıda da meyvesini verir. Sıradan, İstanbul’da ikamet eden bir kişi başka bir şehre seyahatine dair izlenimlerini kaleme almaya layık görür ve yazar. Alfabe değişikliğinin ve devrinde meşhur olamamanın getirdiği olumsuzluklar başta olmak üzere pek çok sebep bu tip eserlerin görülmesini ve değerlendirilmesini uzun bir süre engeller. İbnü’l Celal Sezâî’nin 1890’da yazdığı Bursa’ya Seyahat adlı eseri döneminde tanınan bir isim olmaması sebebiyle Osmanlıca kitapların arasında bugüne kadar beklemiş bir seyahat risalesidir. Sıradan bir Osmanlı genci İbnü’l Celal, hayatında ilk defa İstanbul dışına çıkar ve Bursa’da bir haftalık ikameti süresince burada ziyaret ettiği çeşitli yerleri seyahat notu olarak kaydeder. Bursa’nın 1890’lı yıllarda Osmanlıdaki yerini sivil bir dikkatle işaret eden bu eserde tarih ve tabiat sevgisinin belirgin olması dikkat çeker. Celal Sezai’nin İstanbul’dan Bursa’ya giderken henüz vapurda not almaya başladığı bu gezinin izlenimleri yine İstanbul’a dönerken bindiği vapurda biter. Bu çalışmada, 19. yüzyılın sonlarında Bursa’daki günlük hayata dair yazılan bu eserle, sivil Osmanlı insanının mekân algısında öne çıkan ziyaret yerleri, yeme-içme, giyim, ticaret, tarih ve edebiyat zevkine odaklanılacaktır. Böylelikle döneminin halka ulaşmak isteyen edebiyat anlayışının bu mahfillerde yer almayan birisi tarafından alımlanması bu metinle örneklendirilmiş olacaktır.

Anahtar Kelimeler: