Abstract:

Ordu Mensupların Memleketlerindeki Konumu: Prusiaslı M. Aur. Antoninus Örneği Konuralp Belediye binasının önünde duran üç heykel kaidesi; Prusias kentinin çeşitli semtleri (phylai) tarafından aynı şahıs için alınan onurlandırma kararlarını içermektedir. Onurlandırılan şahıs; Roma ordusunda er ve subay olarak kariyer yapan ve emekli olduktan sonra memleketine dönen Marcus Aurelius Antoninus'tur. Kaideler aynı büyüklükte olup benzer dekorasyonlarla süslenmiştir. Onurlandırma metinleri de küçük varyasyonların dışında birbirileriyle aynıdır. Bu durum, kentin tüm on iki phylesinin aynı anda Antoninus'un heykellerini diktiğine işaret etmektedir. Ele geçen üç phyle yazıtının çevirisi şöyledir: 1) Uğurlar olsun! Antoniane Phylesi; kendisinin ve memleketinin hayırseveri, haşmetli primipilaris ve İmparatorun procuratoru, vatanına sağdık, cesur, saygın, yabancılara iyi davranan, dürüst, şerefli, gayretli ve tüm erdemlere sahip Marcus Aurelius Antoninus 'u (bir heykelle onurlandırdı). 2) Uğurlar olsun! Thebais Phylesi; kendisinin ve memleketinin hayırseveri, haşmetli primipilaris ve İmparatorun procuratoru, vatanını ve vatandaşlarını seven, tüm erdemlere laik Marcus Aurelius Antoninus'u (bir heykelle onurlandırdı). 3) Uğurlar olsun! Tiberiane ve Prusias Phyleleri; kendilerinin ve memleketinin hayırseveri, haşmetli primipilaris ve İmparatorun procuratoru, vatanını ve vatandaşlarını seven, tüm erdemlere laik Marcus Aurelius Antoninus 'u (bir heykelle onurlandırdı). Bu ve başka yazıtlar ışığında Marcus Aurelius Antoninus'un kariyeri ve Prusias'taki konumu incelenmiştir. Antoninus; büyük olasılıkla İmparator Marcus Aurelius tarafından İ.s. 160'h yılların sonlarında sıradan lejyon eri olarak orduya alınmıştır. Orduya girmesiyle birlikte Roma vatandaşlığını elde eden Antoninus; eski adını da değiştirmiş, iktidarda bulunan İmparatorun tria nomina'sını benimsemiştir. Yazıtlarda tamamen bir Roma kimliği ile karşımıza çıkan Antoninus; savaşlarda gösterdiği üstün başarıdan (andreia) dolayı yüzbaşı (centurio) rütbesine yükselmiştir. Antoninus ordudan pek az yüzbaşının yükselebildiği primipilaris rütbesi ile ayrılmıştır. Bu başarılı subay ordudan ayrılırken süvariler sınıfına alınmış ve böylece Roma elit tabakasının bir mensubu olmuştur. Tecrübesinden dolayı resmi hizmete devam eden Antoninus olasılıkla Caracalla tarafından İmparator procuratoru olarak görevlendirilmiştir. İlerleyen yaşta Prusias'a geri dönen Antoninus; memleketinde özel bir konuma ulaşmıştır. Kentin üst tabakası ordu aracılığı ile yükselen emekli subayı kabul etmiştir. Titius Ulpius Aelianus Papianus tarafından dikilen bir heykel kaidesinden (no. 4); Antoninus'un kentin önde gelen bir ailesi ile akrabalık bağları kurduğu anlaşılmaktadır. Prusias kentinin ve önde gelen ailelerin Antoninus'un Roma idarecileri ile olan bağlarından yararlandıklarını varsayabiliriz. Bir şahsın tüm kent phyleleri tarafından onurlandırılması az rastlanan, sıra dışı bir olaydır. Bu durum, Roma aristokrasisi sınıfına yükselen Antoninus'un kendi vatanında yüksek bir konuma sahip olduğuna işaret etmektedir. Prusias ve başka Bithynia kentlerinden; sıradan bir vatandaşın ordu aracılığı ile aristokrasi sınıfına yükselmesini belgeleyen başka bir örnek yoktur. Tanıdığımız diğer subaylar elit tabakanın mensupları olarak orduya girmişlerdir. Makalede, Prusias'ın phyle sistemi de incelenmiştir. Polis örneğinde örgütlenmiş her bir kentin alt birimi olan phyleler idari alanlarda, seçimlerde vs. önemli rol almaktaydı. Bithynia'nın diğer kentlerinde ele geçen yazıtlar; kent ve kırsal kesimin on iki phyle'ye ayrıldığını göstermektedir.

Keywords: