Özet:

Herhangi bir doku tipinin oluşması veya rejenerasyonu hücrelerin fenotipleri ve birbiriyle olan ilişkileri, lokal ve sistemik olarak fonksiyon gören büyüme faktörleri ve hormonların düzenleyici etkileri ve tüm bu olayların geliştiği ekstraselüler matriks arasındaki son derece düzenli bir biyolojik süreçle gerçekleşir. Son yıllarda periodontal yara iyileşmesinde bu biyolojik olayları incelemek amacıyla büyüme ve farklılaşma faktörlerinin, ekstraselüler matriks proteinlerinin ve ataşman faktörlerinin, kemik metebolizması mediyatörlerinin kullanıldığı pek çok in vitro ve/veya in vivo çalışma yapılmış; bunun sonucunda çeşitli biyomateryaller ve biyomimetikler kullanıma sunulmuştur. Diş sürmesi esnasında mine matriks proteinlerinin üstlendiği biyolojik rolün taklit edilmesiyle periodontal rejenerasyonun sağlanabileceği düşünülerek kullanıma sunulan mine matriks derivesinin, esas itibariyle aselüler sement ile birlikte periodonsiyumun diğer komponentlerinin rejenerasyonunda etkili olabileceği pek çok araştırmayla gösterilmiştir. Ancak, günümüzde hala mine matriks proteinlerinin periodontal yara iyileşmesinde, aselüler sement rejenere edebilmesi dışında; (i) başta Yönlendirilmiş Doku Rejenerasyonu tekniği olmakla birlikte rejeneratif yöntemlere net bir üstünlüğü kanıtlanamamış, (ii) bu proteinlerin periodontal yara iyileşmesi proçesinde rol oynadığı ve etkili olduğu biyolojik mekanizmalar tam olarak anlaşılamamıştır. Buradaki derlemede, günümüze kadar yapılmış histopatolojik, ultrastrüktürel ve moleküler düzeydeki çalışmalar değerlendirilerek, mine matriks proteinlerinin periodontal yara iyileşmesindeki rolü ve etkinliği irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: