Abstract:

Siyaset felsefesi tarihinde, anarşizm ile marksizm arasındaki tartışma önemli bir yer tutmaktadır. Kendi ifadesini özellikle 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren bulan bu tartışmanın gidişatını belirleyen şey, kendisini anarşist olarak ilan etmiş “ilk” düşünür olan Pierre-Joseph Proudhon ile çağdaşı Karl Marx arasındaki birebir tartışmalardır. Hem Proudhon hem de Marx, bir yandan kendi teorilerinin kavramsal çerçevesini ve metodolojisini oluştururken, diğer yandan da Avrupa’da çıkardığı çeşitli isyanlar yoluyla kendisini kamusal alanda iyiden iyiye hissettirmeye başlayan işçi sınıfının bayraktarlığını yapma mücadelesi içine girmişlerdir. Dolayısıyla bu çalışmanın amaçları arasında; anarşist ve marksist teorileri tanıtmanın yanı sıra, bilimsel sosyalizm-ütopik sosyalizm ayrımı üzerinden Marx ve Proudhon arasındaki “kişisel” tartışmaya odaklanmak vardır. Ayrıca bununla bağlantılı olarak, Marx’ın “küçük burjuva sosyalisti” tanımının ne anlama geldiğini ve bu tanımın Proudhon’u ve anarşist düşünceyi gözden düşürme amacı taşıyıp taşımadığını anlama çabası vardır.

Keywords: