Views
8
Tekrarlar, oluşum ve sıralanış kaidelerinin oluşması uzun bir süreci gerektiren kalıplaşmış söz öbekleridir. Türk dilinin ilk yazılı metinlerinden itibaren varlığı tanıklanan tekrarlar, bu özellikleri ile sadece tarihî ve çağdaş Türk lehçelerinde değil, diğer dillerde de ortaklaşan bir görünüm sunarlar. Tekrarların çokluk işlevindeki kullanım sıklığı, bu ortak görünümün bir örneğidir. Ancak söz konusu ortaklık, sadece işlev boyutunda değil, yapı boyutunda da dikkati çekmektedir. Tekrar unsurlarının çokluk kategorisinde yer alması ve bunun bir sınıflandırma özelliği göstermesi araştırmanın temel problemini oluşturur. Çalışmada, üç tarihî lehçe (Karluk, Kıpçak ve Oğuz Lehçeleri) ile Arapçaya ait özellikleri yapısında bulunduran Özbek Türkçesindeki tekrarların ele alınması amaçlanmıştır. Bu lehçeye ait metinlerden doküman incelemesi tekniği ile derlenen haq-huquq, faqir-fuqara, hol-ahvol, sir-asror, qiz og’lan, yer-ko'klar, yeru osmon, atrof-joylar vb. tekrarların yapısı ortaya konmuştur. Türkçenin tarihî ve çağdaş lehçelerinde de tespit edilebilen bu tekrarlara ait bulgular art zamanlı örnekleriyle karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Tespit edilen tekrar gruplarının sadece ikinci unsuru ya da her iki unsurunun da çokluk kategorisinde olduğu, yalnızca ilk unsurun çokluk kategorisinde olduğu tekrarlara ait bir örneğin ise bulunmadığı görülmüştür. Buradan hareketle tekrarı oluşturan unsurların “tekil-tekil”, “tekil-çoğul”, “çoğul-çoğul” şeklinde bir sıralama ile yer aldığı tespit edilmiş ve çokluk kategorisinin tekrar sınıflandırmalarında yapısal bir belirleyici olduğu öne sürülmüştür. Çalışmada yapılarına göre tekrar sınıflandırmasında çokluk kategorisinin ayrı bir başlık altında ele alınmasına yönelik bir öneri sunulmuştur.
Reduplications, whose existence has been documented since the first written texts of the Turkish language, are in a stereotyped structure. Since a long process is required for the formation of its structures and the formation of the ordering rules, they present a common picture in all languages. The frequency of use in the plural function is an example of this common picture. The inclusion of reduplication elements in the plural category and their classification features constitutes the main problem of the research. This study aims to deal with reduplication in the historical dialects of Turkish and Uzbek Turkish, which has features of Arabic in its structure. The structure of reduplications such as haq-huquq, faqir-fuqara, hol-ohvol, sir-asror, qiz og’lan, yer-ko'klar, yeru osmon, atrof-joylar compiled from the texts belonging to the Uzbek dialect was revealed by the technique of document analysis. The findings of these reduplications, which can also be detected in the historical and contemporary dialects of Turkish, were evaluated by comparing them with diachronic examples. It was observed that only the second element or both elements of the detected reduplication groups consisted of reduplications in the plural category. Thus, it has been determined that the elements that make up the reduplication are in order as "singular-singular”; "singular-plural", "plural-plural", and plural category have been suggested to be a structural determinant in reclassifications. In the study, a proposal is presented to consider the plural category under a separate heading in reclassification according to its structures.
Field : Filoloji
Journal Type : Ulusal
Article Detail 
Similar Articles
Download PDF
Journal Information
Listen Paper
Cite
Print This Page
Share
Mendeley
