Abstract:

Türkistan, Türkler için İslâmlaşma sürecinin başladığı coğrafyanın adıdır. Bugün Kazakistan’ın güneyinde yer alan ve eskiden Yesî ismiyle bilinen şehrin bugünkü ismi Türkistan’dır. Yesî, İslâm ordularının ve sahabelerinin irşad faaliyetinde bulundukları ve Türklerle Araplar’ın iletişime geçtiği merkezlerdendir. Yesî şehri daha sonra Tekke şiirinin kurucu ismini çıkartacak Ahmet’in lâkabına dönüşecektir. Hoca Ahmet Yesevî İslâm’ın hükümleriyle Türk’ün inanışını birleştirmiş, bu felsefeyi bir hayat nizamına getirmiş bu sebeple uzun süre etkili olmuştur. O, İslamiyet’in eski Türk inanç sistemi içine nüfuz etmesinde örnek bir model, tarikat sistemlerinin ana kaynağı, Alevi Bektaşi sistematiğinin ana omurgasını oluşturacak Hacı Bektaş Veli kişiliğinin de alt yapısını oluşturmuştur. Bu çalışmada Ahmet Yesevî ve onun etrafında ortaya çıkan merkez şahsiyetlerin efsanevi ve dini kişilikleri hakkında bilgiler verilmiş, halkın bu kişilere yükledikleri olağanüstülükler yanında türbeleri etrafında sergilenen ritüeller ve inanç unsurları tespit edilmiştir. Atayurt’tan binlerce kilometre uzaklıkta Anavatan’da aynı isimde türbe ve ziyaret mekânlarının oluşması, niyetlerin ortak olması, sosyo-kültürel bakımdan birçok benzerliğin bulunduğun ortaya konması bu çalışmanın amaçlarındandır.

Keywords: