Özet:

Dinde emir ve yasaklar Allah’ın irâdesi ve tercihi ile teşekkül eder. Dinde meşruiyetin kayna-ğı Allah’ın insanla ilgili tercihleridir. Dînî meşruiyet insanın insanla ilgili tercihleriyle eşitle-nemez. Dinde Allah’ın insanla ilgili tercihlerine saygı duyulur. İnsanın insanla ilgili tercihleri-ne saygı duyulmaz. Çünkü dinde, hayatın akışı ve düzenlenmesi ile ilgili tercih bildirme yetki-si Allah’a verilmiştir. Kur’ân dâhil hiçbir metnin ‘tek şekilde’ anlaşılma garantisi bulunma-maktadır. Tüm metinler birden çok şekilde anlaşılabilir. Bu sebeple dini metinler, ‘din’ ile eşitlenemez. Dini metinle eşitlemek hayattan koparmaktır. Vahiy, ilahi kaynaklı cümlelerin ve söz dizilerinin toplamı ile eşitlenemez. Vahiy Allah’ın insanlara ve tarihe müdahalesidir. Kovandaki arıları bir arada tutan şeyin vahiy oluşu gibi bir mahalde insanları bir arada tutan şey de vahiydir. Müslüman bir toplumda insanları bir arada tutan şey, helal ve haram hassa-siyeti ve sâhip olunan değerlerdir. Vahyin, topluma ve tarihe müdahalesinin tesirleri Hz. Peygamber’in hayatı ile sınırlı değildir, kıyamete kadar sürecektir. Vahye dayalı, semâvî, ilâhî ölçünün kabülü ya da reddi iman ve inkâr ile ilgili ciddi bir ayrışma noktasıdır. Allah’ın kitâbında da ‘ölçü’ var, Hz. Peygamber’in sünnetinde de ‘ölçü’ var. İlahi ölçülerin nazarî ve sâbit kısmını Allah’ın kitâbı öğretir, tatbîkî ve dinamik kısmını da sünnet öğretir. Din, dini metinlerle eşitlenemez. Dinin tek aktarım biçimi de metinler değildir. Sünnetle ilgili eşitleme iddiası sadece sünneti hiç anlamamak değildir. İslam’ın birinci delilini de anlamamaktır. Kitâb ve sünnet birbirinden ayrı şeyler mi ki eşitlensin? İslam, insanın Allah ile eşitlenmesinin reddedilmesi ve Allah’ın insanla ilgili tercihlerinin her türlü müzakerenin dışında tutularak mutlak kabul görmesidir. Modern çağın getirdiği dînî meşruiyet krizinin çözümü meşruiye-tin bireysel tercihe bağlanması değildir. İlahi bir tercihle belirlenmiş uygulamaların kabulü ve bunun güçlü bir mesaj olarak taşınmasıdır.

Anahtar Kelimeler: