Görüntüleme
9
Bu çalışmada, İbnu’l-Cezerî’nin eş-Şâṭıbiyye üzerine yaptığı taḥrîrât uygulamaları ve onun bu konuda haleflerine olan etkisi ele alınmıştır. Kolay ezberlenebilir, kısa ve pratik olmaları gibi sebeplerden dolayı İslâmî ilimlerin öğretiminde kullanılan manzum eserler, ḳırâât ilmi tedrisatında birincil kaynaklar olarak öne çıkmaktadır. Fakat manzum eserlerin veciz ifadeler içermesi ve buna ilaveten manzum ḳırâât eserleri özelinde söylenecek olursa ḳırâât ihtilaflarının metnin içine şifrelenmiş olması dolayısıyla mezkûr metinler şerḥ edilmeye muhtaçtır. Ḳırâât edebiyatına ait bu tarz teliflerden biri olan eş-Şâṭıbiyye de temel kaynaklar arasında önemli bir yer tutmaktadır. Bu bağlamda günümüze değin eş-Şâṭıbiyye üzerine şerhler yazılagelmiş mücmel ve muṭlaḳ ifadelerin netleştirilip aḫz edilmesi uygun görülmeyen vecîhlerin ayıklandığı taḥrîrât çalışmaları yapılmıştır. Bu tür eserlerin temel amacı, râvîlere nispet edilen ḳırâât vecîhlerinin ṣaḥîḥ olanını saḳīm olanından ayırmaktır. Bu yapılırken râvîlere isnâd edilen ihtilaflara ait nakillerin sıhhati, müellifler tarafından mütalaa edilmekte ve bunlardan muṭlaḳ olanlar taḳyîd, mücmel olanlar ise beyân edilmektedir. Ṭayyibetu’n-Neşr fi’l-ḳırââti’l-ʿaşr’ın mensur hâli olan Neşru’l-’ḳırââti’l-ʿaşr’da da eş-Şâṭıbiyye üzerine taḥrîrât uygulamalarına rastlanmaktadır. Ṭayyibetu’n-Neşr’in el-ʿaşru’ṣ-ṣuġrâ programına kaynaklık eden eserlerden biri olan eş-Şâṭıbiyye’yi de kapsaması, eş-Şâṭıbiyye üzerine Neşr’de yapılan taḥrîrât uygulamalarını anlamlı kılmaktadır. Mamafih İbnu’l-Cezerî’nin eş-Şâṭıbiyye üzerine yaptığı taḥrîrât değerlendirmelerinde kullandığı ifadeler, bu bahsin başlangıç noktası olarak görülmektedir. Şâṭıbî’nin et-Teysîr’e yaptığı ziyadeler ve iḫtiyârlar/tercihler hakkında İbnu’l-Cezerî’nin kullandığı söz konusu ifadeler ise “خروج عن طرقه” ve türevleridir. Bu ifadeler, İbnu'l-Cezerî'nin mezkûr vecîhleri aḫz için uygun görüp görmediğini, taḥrîrâttaki yöntemini ve halefleri üzerindeki etkisini ortaya koyması bakımından önemlidir. İbnu’l-Cezerî sonrası ḳırâât müelliflerinin bu konudaki tavrının söz konusu söylem üzerinden nasıl gerçekleştiği meselesi de mühim bir durumdur. Modern dönemde tahrîrât edebiyatına dair çalışmalar tespit edilmekle birlikte bunlar, daha çok Ṭayyibetu’n-Neşr’in içeriği hakkında yapılmış çalışmalardan veya taḥrîrât disiplininin mahiyetini açıklayan araştırmalardan ibarettir. Tespit edilebildiği kadarıyla İbnu’l-Cezerî’nin taḥrîrâtçılığının ortaya konulduğu ve bunun da bilhassa eş-Şâṭıbiyye üzerinden yapıldığı araştırmalara yakın dönemde yeterince rastlanmamıştır. Bununla birlikte et-Taḥrîrât ʿale’ş-Şâṭıbiyye beyne’l-ḳırâati ve’l-menʿ ve “Hirzül-Emānī Bağlamında Ortaya Çıkan Tahrîrât Edebiyatı’nın Tespit ve Tahlili” adlı çalışmalar, eş-Şâṭıbiyye ile ilgili öne çıkan çalışmalardan bazılarıdır. Bu bağlamda, bu çalışmada İbnu’l-Cezerî’nin Neşru’l-ḳırââti’l-ʿaşr’da eş-Şâṭıbiyye üzerine yaptığı taḥrîrât ameliyesi incelenmiştir. Bununla beraber onun taḥrîrâtçılığı onun eş-Şâṭıbiyye üzerine yaptığı taḥrîrât tatbikatları ve bunun haleflerine olan etkisi üzerinden anlatılmıştır. Ayrıca bu durumun ḳırâât tedrisatına etkilerine, Osmanlı coğrafyasında ortaya çıkan ḳırâât meslekleri özelinde işaret edilmiştir. Çalışmanın temel kaynakları eş-Şâṭıbiyye, et-Teysîr ve Neşr adlı eserlerdir. eş-Şâṭıbiyye ve Ṭayyibetu’n-Neşr’in muhtevaları üzerinde icra edilen taḥrîrât çalışmaları ve eş-Şâṭıbiyye şerḥleri ise incelemenin tali kaynaklarıdır. Bu kapsamda söz konusu eserlerdeki malumat, Neşr’de icra edilen taḥrîrât tatbikatlarıyla mukayese edilerek taḥrîrât edebiyatının konuyla alakalı olarak yöntem bilimi açısından çeşitlenmesi ortaya konulmuştur. Çalışmada ele alınan ve işaret edilen örnekler özelinde İbnu’l-Cezerî’nin eş-Şâṭıbiyye üzerine yaptığı taḥrîrât faaliyetlerinin Şâṭıbî’nin eş-Şâṭıbiyye’deki uṣûlünden/isnâdından saptığı ḳırâât ihtilafları hakkında gerçekleştiği tespit edilmiştir. Onun bu durumlar için genellikle kullandığı “خروج عن طرقه” ifadesini, vb. ifadeleri ilgili ḳırâât vecîhlerini menetmek için kullanmadığı anlaşılmıştır. Zira çalışmaya konu olan örneklerdeki farklılıkların Şâṭıbî’nin iḫtiyârları olarak görüldüğü müşahede edilmiştir. Şunu da belirtmek gerekir ki incelemede, İbnu’l-Cezerî’nin halefleri arasında iki farklı ekol olduğu tespit edilmiştir: Onun ilgili söylemini başlangıç noktası kabul edip mezkûr sözün zahirî anlamıyla amel edenler ve onun bu ifadelerini sadece bir ikaz olarak görüp Şâṭıbî’nin tercihlerini dikkate alanlar. Nitekim bu durumun ḳırâât mesleklerinin tercihlerine yansımaları da gözlemlenmiştir.
In this study, the taḥrīrāt practices of Ibn al-Jazarī on al-Shāṭibiyya and his influence on his successors in this regard are discussed. Due to various reasons such as being easy to memorize, short, and practical, the manẓūm works used in the teachings of Islamic sciences stand out as primary sources in the teaching of the science of qirāʾāt. However, due to the fact that the manẓūm works contain laconic expressions and, in addition to this, if it is said specifically for the manẓūm qirāʾāt works, the varieties of qirāʾāt are encoded in the text, the aforementioned texts are in need of commentary. al-Shāṭibiyya, which is one of such writings that fall under qirāʾāt literature, has an important place among these basic sources. In this context, commentaries on al-Shāṭibiyya have been written up to the present day, and taḥrīrāt studies have been conducted in which the mujmal/ambiguous and muṭlaḳ phrases were clarified and the unsuitable wajīhs inappropriate for recitation were weeded out. The main purpose of such works is to distinguish the ṣaḥīḥ from the saḳīm of the wajīhs/varieties of qirāʾāt attributed to the rāwīs/narrators. While doing the authenticity of the narrations of the variations attributed to the narrators is examined by the authors, and the ones that are muṭlaḳ are taḳyīd and the ones that are mujmal are clarified. In the prose version of Ṭayyiba al-Nashr fī al-qirāʾāt al-ʿashr, Nashr al-qirāʾāt al-ʿashr, there are also taḥrīrāt practices on al-Shāṭibiyya. Ṭayyiba al-Nashr's inclusion of al-Shāṭibiyya, one of the works that served as a source for the al-ʿashr al-ṣuġrā program, makes the taḥrīrāt practices in Nashr on al-Shāṭibiyya meaningful. Notwithstanding, Ibn al-Jazarī's statements in his evaluations of the taḥrīrāt on al-Shāṭibiyya are seen as the starting point of this matter. Ibn al-Jazarī's phrases about Shāṭibī's additions to al-Tayṣīr and preferences are "خروج عن طرقه" and its derivatives. These statements are important for revealing whether Ibn al-Jazarī considered these wajīhs suitable for aḫz, his method in taḥrīrāt, and his influence on his successors. The issue of how the attitude of qirāʾāt authors after Ibn al-Jazarī was realized through the discourse in question is also an important matter. Although studies related to taḥrīrāt literature in the modern period have been identified, these mostly consist of studies on the content of Ṭayyiba al-Nashr or studies explaining the nature of the discipline of taḥrīrāt. As far as can be determined, in the recent period, there have not been any studies that reveal Ibn al-Jazarī's taḥrīrātism. Nor is there any that is done especially through al-Shāṭibiyya. In addition, the studies named al-Taḥrīrāt ʿalā al-Shāṭibiyya bayna al-qirāʾa wa al-manʿ and "Hirzü’l-Emānī Bağlamında Ortaya Çıkan Tahrîrât Edebiyatı’nın Tespit ve Tahlili" are some of the prominent studies on al-Shāṭibiyya. In this context, in this study, Ibn al-Jazarī's taḥrīrāt practice on al-Shāṭibiyya in Nashr al-qirāʾāt al-ʿashr has been examined. At the same time, his taḥrīrātism is explained through his taḥrīrāt practices on al-Shāṭibiyya and its impact on his successors. Additionally, the effects of this situation on the teaching of qirāʾāt have been pointed out in the particular of the qirāʾāt maslaks/ṭuruq that emerged in Ottoman geography. The main sources of the study are the works named al-Shāṭibiyya, al-Tayṣīr, and Nashr. The taḥrīrāt studies on the contents of al-Shāṭibiyya and Ṭayyiba al-Nashr and the al-Shāṭibiyya commentaries are secondary sources for this study. In this regard, the information in these works is compared with the taḥrīrāt practices performed in Nashr, and the diversification of taḥrīrāt literature in terms of methodology in relation to the subject is revealed. Specific to the examples discussed and pointed out in the study, Ibn al-Jazarī's taḥrīrāt activities on al-Shāṭibiyya; It has been determined that it happened about the qirāʾāt variations that Shāṭibī deviated from his isnād in al-Shāṭibiyya. The expression "خروج عن طرقه", which he usually uses for these situations, etc. It is understood that he did not use the phrases to forbid the related qirāʾāt wajīhs. Because it has been observed that the differences in the examples, which are the subject of the study, are seen as Shāṭibī's preferences/iḫtiyārs. It should also be mentioned that, in the study, it has been determined that there are two different schools among Ibn al-Jazarī's successors: those who accept his related discourse as the starting point and act with the apparent meaning of the aforementioned promise, and those who consider these expressions of him only as a warning and take into account Shaṭibi's preferences. As a matter of fact, the reflections of this situation on the preferences of the qirāʾāt maslaks/ṭuruq have also been observed.
Alan : İlahiyat
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
