Özet:

Gebelik, neden olduğu insülin rezistansıyla, beta hücrelerinde stres yaratarak karbon hidrat metabolizmasında­ ki küçük anomalilerin saptanması için ideal zamanını oluşturur. Bazı kadınlar, gebeliğin erken döneminde nor­mal olabilir fakat insülin yapımındaki kısıtlılık nedeniyle gebeliğin ileriki evrelerinde insülin yetmezliği göste­rip doğuma kadar hiperglisemi geliştirebilir bu duruma gestasyonel diabet (gebelik diabeti) adı verilir. Bu ka­dınların test sonuçları doğumun hemen ardından normalleşir fakat bu kadınlar postpartum uzun süreler içinde izlendiklerinde önemli bir kısmı sonunda manifest diabet göstermektedir. Bu çalışma kapsamında postpartum on altı yıl boyunca izlenen vakaların %60'ında bu gelişimi saptanmıştır. Diabet açısından yüksek riskli kadınlar örneğin anne, baba veya kardeşleri diabetik olanlar veya glikozürisi bulunanlar ilk görüldüklerinde taranmalıdır. Kadınların hepsi riski bakmaksızın gebeliğin ikinci trimesterinde 24 ile 28. haftalarda taranmalıdır. Gebeli­ğin daha ileri evrelerinde makrosomi veya glikozüri gibi yeni verilerin bulunması bu vakaların yeniden taran­masını gerektirir. Tarama testi 50 gr. glikoz yüklemesinden 1 saat sonra plazma glikoz değerinin elde edilmesi­ dir. Normalin limiti 140 mg/dl'dir bunun altındaki değerler normaldir. Bu değerlerin 140 ml/dl üstünde olması bir oral glikoz tolerans testi (OGTT) gerektirir. Eğer taramada elde edilen değer 200 ml/dl üstündeyse diabet ta­nısı konur hastaya OGTT uygulanmaz. OGTT günde 250 gr karbonhidrat içeren 3 günlük iyi bir beslenme reji­ minden sonra sabah aç karnına yapılır. Gebe testten en az 10 saat öncesinden ac olmalıdır. Test esnasında ge­ be inaktif olmalı ve idrar glikoz testi yapılmamalıdır. Çünkü bu test hemen daima pozitif olacaktır ve gebelik diabeti tanısı hiçbir zaman glikozüri varlığına göre konmamaktadır. Açlık kan örneği alındıktan sonra gebe 100 gr glikoz içeren bir eriyiği içer. Glikoz değerleri için 1.2. ve 3- saatlerde kan alımları tekrarlanır. Bu değerlerin üst sınırları-Açlık kan şekeri 95 mg/dl üzerinde -1.saatten sonra 185 mg/dl üzerinde -2. saatten sonra 165 mg/dl üze­rinde -3.saatten sonra 145 mg/dl üzerinde ise OGTT pozitifdir. Kan değerlerinin tümü bu sınırların altındaysa test normaldir ve yeni değişen bir veri (örneğin gebede glikozüri gelişmesi) bulunmadığı sürece ek testler ge­rekmez. İki veya daha fazla değerde yükseliş varsa gebe diabetiktir. Sadece bir değerin yüksek bulunması ha­ linde vaka sınırdadır ve yaklaşık bir ay içinde OGTT tekrarlanmalıdır. OGTT yapılmadığı hallerde (örneğin gli­ koz yüklemesinin bulantı yaptığı durumlarda) 25 gr glikoz yüküyle (%50 glikoz eriyiğin 50 ml'si) intravenöz gli­ koz tolerans testi bunun yerini alır. Açlık glikoz değerleri yüksek olmadıkça bu kadınlara diyet uygulaması yeter­ li tedaviyi sağlar ortalama (2200 cal) bu diyet ideal ağırlığa göre yaklaşık 35 kalori 1 kg olmalıdır. Bu diyetle glikoz değerleri normalleşmezse insülin uygulamasına geçmek faydalı olacaktır. Diyet yada gerekli olan insülün uygulaması ile fetal makrozomi engellenebilir. Böylece ortaya çıkabilecek mortalite ve morbidite azaltılabilir. Gebelik diabeti olan olguların ileriki yaşamlarında belirgin diabet haline dönüşme olasılığı yüksektir. Bilinirse engellenebilir ve yaşam kalitesi bozulmamış olur.

Anahtar Kelimeler: