Özet:

Bu çalışma Vehhâbîliğin, Birinci Dünya Savaşı’nın bitimini müteakip Arap Ortadoğu’sundaki yükselişini onun temsilciliğini üstlenen Suûdîlerin, Mekke Emiri Şerif Hüseyin, Türk Millî Mücadele Hareketi Lideri Mustafa Kemal Paşa ve İran’ın hükümranı Rıza Han ile girdiği mücadeleler ve kurduğu münasebetler ekseninde açıklamayı amaç edinmiştir. Suûdîlerin, 1918 yılından sonra hangi araçları kullanarak Vehhâbîliğin yayılmasını sağlamaya çalıştıkları ve bu durum karşısında başta Şerif Hüseyin olmak üzere Ortadoğu’da yer alan diğer önemli güç odaklarının ne gibi aksiyonlar geliştirdikleri bu çalışmanın temel konusunu oluşturmuştur. Bu çerçevede çalışma iki temel üzerine bina edilmiştir. Birincisi, Suûdîlerin önderi İbn Suûd’un savaş sonrası Arap Yarımadası’nda ortaya çıkan güç boşluğunu İngilizlerin desteği ile doldurma girişimi karşısında onun en büyük rakibi Şerif Hüseyin’in Mustafa Kemal Paşa ile inşa etmeye çalıştığı ilişkilere odaklanılmıştır. İkincisi, İran’ın hükümranı Rıza Han’ın Hicaz ve çevresine yönelik Vehhâbî yayılmacılığı karşısında Ankara Hükümeti ile ne tür bir ittifak içerisinde yer almak istediğine yoğunlaşılmıştır. Son olarak çalışmada Vehhâbîliğin Arap Ortadoğusu’nda iyiden iyiye kendisini göstermesine ve İslam’ın kutsal alanları olarak kabul edilen Mekke ve Medine’de taraftar kazanmasına dönemin Mısır Kralı Fuad’ın ne şekilde yaklaştığına kısmen de olsa değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler: