Özet:

Osmanlı Devleti, 19. yüzyılda siyasi, iktisadi ve kültürel başta olmak üzere birçok alanda değişim ve dönüşüme sahne olmuştur. Tanzimat ile başlayan değişim ve dönüşüm II. Meşrutiyet ile hız kazanmıştır. II. Meşrutiyet’in ilan edilmesiyle hürriyet ortamı doğmuştur.  II. Meşrutiyet, II. Abdülhamid’in istibdat dönemini yıkmış yerine Jön Türkleri iş başına getirmiştir. Meşrutiyet, Türkiye’nin demokratikleşme noktasında attığı önemli bir adımdır. Bu dönemin sağladığı hürriyet ortamı, Osmanlı coğrafyasının birçok yerinde coşku ve sevinçle karşılanmıştır. Bununla birlikte Diyarbakır’da da Ziya Gökalp öncülüğünde Meşrutiyet’in ilan edilmesi sevinç ve gösterilerle kutlanmıştır. Bu hürriyet ortamında Osmanlı topraklarının pek çok yerinde olduğu gibi Diyarbakır’da da çeşitli dernek ve cemiyetler kurulmuş aynı zamanda gazete ve dergiler çıkarılmıştır. Bu dönemde aydınlar, Diyarbakır’da basın yayın aracılığıyla fikirlerini özgür bir şekilde dile getirmişlerdir. Böylece doğu bölgesinin siyasi, sosyal ve iktisadi gibi birçok alanda ihmal edildiğini belirterek bölgenin kalkınması noktasında çaba göstermişlerdir.Bu dönemde farklı etnik unsurlar arasında milliyetçilik belirginleşmeye başlamıştır. Bu milliyetçilik akımından doğu vilayetleri özellikle de Diyarbakır’da bulunan farklı etnik unsurlar etkilenerek, etnik bir arayış içerisine girmişlerdir.Bu çalışmada birinci ve ikinci el kaynaklardan yararlanılarak, II. Meşrutiyet’in Diyarbakır’a yansımaları üzerinde durulmuş ayrıca Diyarbakır ve çevresinin Meşrutiyete karşı verdiği tepkilerin incelenmesi hedeflenmiştir.  

Anahtar Kelimeler: