Abstract:

XIX. yüzyılın sonları ile XX. yüzyılın başlarında Mısır’da İslâmî uyanış ve ıslahat hareketleri kapsamında birçok çalışma yapıldı. Bu dönemde modernitenin getirilerini göz ardı etmeden geleneğe sahip çıkmanın, İslam Medeniyeti’nin zengin serüveninin devamlılığı için elzem olduğunun idrakinde olan bazı düşünür ve alimler yetişti. Bu bağlamda yenilik hareketlerini göz ardı etmeyen ancak geleneğin zenginliğinin de farkında olan Muhammed Abduh (öl. 1905) ve Reşîd Rızâ (öl. 1935) unutulmaya yüz tutan Abdülkâhir el-Cürcânî’nin (öl. 471/1078-79) Delâ’ilü’l-i‘câz ve Esrârü’l-belâga eserlerini neşrettiler. Bunların yanı sıra Seyyid b. Ali el-Mersafî (öl. 1931) de Müberred’in (öl. 296/900) el-Kâmil fi’l-luga ve’l-edeb’e yazdığı sekiz ciltlik Ragbetü’l-âmil min kitâbi’l-Kâmil şerhini yayımladı. Geleneği ihya etme çabasına matuf olarak yapılan bu ve buna benzer çalışmalar, Mustafa Sâdık er-Râfiî (öl. 1937) ve Mahmûd Muhammed Şâkir (öl. 1997) başta olmak üzere günümüzde etkileri devam etmekte olan önemli edebiyatçıların yetişmesinde etkili oldu. Son yıllarda artan akademik çalışmaların önemli bir parçasını oluşturan şiir eleştirisi (tenkit) ve i‘câzü’l-Kur’ân disiplinlerinde çalışmalarını sürdüren araştırmacıların müstağni kalamadıkları bu isimler, geleneği hedef alan ve İslam Medeniyeti’nin erken dönem eserlerinin ilmî değerini sekteye uğratan araştırma metotlarına karşın özgün çalışmaların ortaya çıkmasına katkıda bulundular.

Keywords: